Αἰ­σθή­σεις καὶ πνευ­μα­τι­κό­τη­τα

Δρό­μοι ἀν­τι­πα­λό­τη­τας ἡ πο­ρεί­α πρὸς τὴν ἁ­γι­ό­τη­τα

Αἰ­σθή­σεις .Σω­μα­τι­κὲς βι­ο­λο­γι­κὲς λει­τουρ­γί­ες μὲ σκο­πὸ τὴ συλ­λο­γὴ πλη­ρο­φο­ρι­ῶν ἀ­πὸ τὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κὸ καὶ ἐ­σω­τε­ρι­κὸ πε­ρι­βάλ­λον τοῦ ἀν­θρώ­που καὶ τὴν ἀ­πό­κτη­ση τῆς συ­νει­δη­το­τη­τας τοῦ μέ­σα στὸ σύμ­παν .Οἱ λει­τουρ­γί­ες αὐ­τὲς ἐ­νερ­γο­ποι­οῦν­ται μέ­σα ἀ­πὸ εἰ­δι­κὰ ὄρ­γα­να ποὺ κα­λοῦν­ται αἰ­σθη­τή­ρι­α .Αὐ­τὰ λαμ­βά­νουν σή­μα­τα (τὰ ὁ­ποί­α εἶ­ναι βι­ο­χη­μι­κὲς λει­τουρ­γί­ες)καὶ μέ­σα ἀ­πὸ τὸ νευ­ρι­κὸ ἱ­στὸ με­τα­φέ­ρον­ται στὸν ἐγ­κέ­φα­λο .Τὸ σῆ­μα αὐ­τὸ γί­νε­ται αἴ­σθη­μα καὶ γνώ­ση ἀ­νά­λο­γα μὲ τὴ προ­η­γη­θεῖ­σα ἐμ­πει­ρί­α καὶ τὸ γνω­σι­ο­λο­γι­κὸ ἐ­πί­πε­δό της ζω­ῆς τοῦ ἀ­τό­μου .Ἔ­τσι γί­νε­ται ἐμ­πει­ρι­κὰ ἡ ἀ­πό­κτη­ση τῆς γνώ­σης τῶν μορ­φῶν τῆς ὕ­λης καὶ τῆς κί­νη­σης .Δὲν εἶ­ναι τυ­χαῖ­ο ποὺ ὁ ὑ­λι­κὸς κό­σμος ἀ­πο­κα­λεῖ­ται καὶ αἰ­σθη­τὸς.
Σχο­λα­στι­κὰ ὁ­ρί­ζου­με 5 αἰ­σθή­σεις.ὅ­ρα­ση ἀ­κο­ὴ ἁ­φὴ ὄ­σφρη­ση γεύ­ση, ὅ­μως στὴν ἰ­α­τρι­κὴ γνω­ρί­ζου­με καὶ ἀλ­λὰ αἰ­σθη­τή­ρι­α ὄρ­γα­να στὸ ἐ­σω­τε­ρι­κό του ἀν­θρώ­πι­νου σώ­μα­τος .Ὑ­πάρ­χουν λ.χ. αἰ­σθη­τή­ρι­α ὄρ­γα­να στὶς ἀρ­θρώ­σεις,στὸ συν­δε­τι­κὸ ἱ­στὸ καὶ στοὺς τέ­νον­τες(σω­μά­τι­α τοῦ Ruffini, σω­μά­τι­α τοῦ Golgi,οἱ δί­σκοι τοῦ Merkel κ.α.) μὲ τὰ ὄ­ποι­α γί­νε­ται ἀν­τι­λη­πτὴ ἡ στά­ση καὶ ἡ θέ­ση τοῦ σώ­μα­τος κα­θὼς καὶ τὸ ὄρ­γα­νο τοῦ Corti στὸ ἐ­σω οὖς δι­ὰ τοῦ ὁ­ποί­ου γί­νον­ται γνῶ­στες οἱ τρεῖς δι­α­στά­σεις , θερ­μο­αι­σθη­τη­ρες κ.α.
Οἱ αἰ­σθή­σεις ὅ­μως δὲν εἶ­ναι μό­νο βι­ο­λο­γι­κὲς λει­τουρ­γει­ες .Νο­η­μα­το­δο­τοῦν κι­ό­λας στὴ ζω­ὴ τοῦ ἀν­θρώ­που ,ἀ­φοῦ ὅ­πως  γνω­ρί­ζου­με τὸ λο­γι­κὸ μέ­ρος τῆς ψυ­χῆς,ὁ νοῦς δη­λα­δὴ , εἶ­ναι ἐν­σώ­μα­τος.Ἔ­τσι λό­γου χά­ριν λε­μὲ ὅ­τι ἡ" ἀ­γά­πη εἶ­ναι θερ­μή" ,για­τί ὅ­λοι ἔ­χου­με ἐμ­πει­ρί­α βι­ω­μα­τι­κὴ παι­δι­ο­θεν, τὴν θερ­μὴ γε­μά­τη στορ­γὴ καὶ ἀ­γά­πη ἀγ­κα­λιὰ τῆς μά­νας μας.ἄλ­λο πα­ρά­δειγ­μα ,τὸ φορ­τί­ο αὐ­τό, μι­λών­τας γιὰ μί­α δύ­σκο­λη συ­ναι­σθη­μα­τι­κὴ κα­τά­στα­ση,εἶ­ναι βα­ρὺ για­τί ὅ­λοι ἔ­χου­με ἐμ­πει­ρί­α δι­ὰ τῶν αἰ­σθή­σε­ων ἀ­πὸ τὴ παι­δι­κή μας ἡ­λι­κί­α τὴ δυ­σκο­λί­α ποὺ κα­τα­βά­λα­με νὰ ση­κώ­σου­με κά­τι .Ὅ­ταν τὰ πράγ­μα­τα πι­στεύ­ου­με ὅ­τι δὲν θὰ ἔ­χουν κα­λὴ ἔκ­βα­ση ἡ μί­α κα­τά­στα­ση εἶ­ναι ἀμ­φί­βο­λης κα­τά­λη­ξης λε­μὲ ἐ­κλαι­κευ­με­να «μυ­ρί­ζει μπα­ρού­τι».Στὸ φαι­νό­με­νο σή­με­ρα τῆς δι­α­φθο­ρᾶς ἀ­να­φε­ρό­μα­στε « μυ­ρί­ζει σα­πί­λα».
Διά τῶν αἰ­σθή­σε­ων ὁ ἄν­θρω­πος κοι­νω­νι­κο­ποι­εῖ­ται καὶ συμ­με­τέ­χει καὶ στὸ θυ­μι­κὸ μέ­ρος τῆς ψυ­χῆς στὴ χα­ρὰ στὴ λύ­πη στὸ πό­νο κοκ.Ὁ κό­σμος μᾶς εἶ­ναι ἕ­νας κό­σμος ,αἰ­σθή­σε­ων καὶ νο­η­μά­των , αἰ­σθή­σε­ων καὶ συ­ναι­σθη­μά­των΄ ἀ­φοῦ οἱ αἰ­σθή­σεις παί­ζουν κα­θο­ρι­στι­κὸ ρό­λο στὴ δι­α­μόρ­φω­ση τῆς ἀν­τί­λη­ψης τοῦ σύμ­παν­τος κό­σμου μέ­σα στὸν ὁ­ποῖ­ο ὑ­πάρ­χου­με καὶ ἐκ­φρα­ζό­μα­στε .Γε­νι­κὰ θὰ μπο­ρού­σα­με νὰ ποῦ­με ὅ­τι ἡ ὕ­παρ­ξη τοῦἀν­θρώ­που σὰν ψυ­χο­σω­μα­τι­κὴ ἑ­νό­τη­τα, συμ­με­τέ­χει δι­ὰ τῶν αἰ­σθή­σε­ων, στὴν ἀν­τί­λη­ψη τοῦ πε­ρι­βα­λον­τος κό­σμου καὶ τὴν ἀ­πο­δο­χὴ ἡ ἀ­πο­ρρί­ψη τῶν κα­τα­στά­σε­ων τῆς ζω­ῆς ,ποὺ κα­λεῖ­ται κα­θη­με­ρι­νὰ ὁ ἄν­θρω­πος νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­σει, οἰ­κι­ο­ποι­ου­με­νος αὐ­τας .
Γνω­ρί­ζου­με ἀ­πὸ τὸ γε­γο­νὸς τῆς Δη­μι­ουρ­γί­ας ,ὅ­πως αὐ­τὸ πε­ρι­γρά­φε­ται στὸ βι­βλί­ο τῆς γέ­νε­σης ἔ­λα­βε ὁ Θε­ὸς "χοῦν "ἀ­πὸ τῆς γὴς καὶ ἐ­νε­φύ­ση­σε στὸ πρό­σω­πον αὐ­τοῦ πνο­ὴ ζω­ῆς καὶ ἔ­γι­νε εἰς ψυ­χὴ (νε­φες στὸ ἐ­βραι­κο κεί­με­νο ποὺ ἑρ­μη­νεύ­ε­ται κα­τὰ ἀ­κρί­βει­α ὡς ὑ­πάρ­ξη)ζῶ­σα .Ἔ­τσι δη­μι­ουρ­γή­θη­κε ὁ πρῶ­τος Ἀ­δὰμ ( χαν­ταμ στὸ ἐ­βραι­κο κεί­με­νο ποὺ ἑρ­μη­νεύ­ε­ται ἀ­κρι­βέ­στε­ρα χοι­κος ) . Ὁ ἄν­θρω­πος λοι­πὸν ἀ­πο­τε­λεῖ­ται ἀ­πὸ τὸ τρι­με­ρὲς κα­τὰ τὸν Ἅ­γι­ο Γρη­γό­ρι­ο ,σῶ­μα ψυ­χὴ καὶ πνεῦ­μα .Μί­α ἀ­δι­ά­σπα­στη ἑ­νό­τη­τα ,του­λά­χι­στον στὴν ἀρ­χὴ τῆς δη­μι­ουρ­γί­ας μὲ πλή­ρη καὶ ἁρ­μο­νι­κὴ συ­νύ­παρ­ξη καὶ κοι­νω­νί­α τό­σο μὲ τὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κὸ πε­ρι­βάλ­λον τὸ ὁ­ποῖ­ο ἐ­κα­λει­το Πα­ρά­δει­σος, ὅ­σο καὶ μὲ τὸν ἴ­διο τὸ Δη­μι­ουρ­γὸ .Ἀ­κό­μα καὶ σὲ ἐ­κεί­νη τὴν προ­πτω­τι­κὴ κα­τά­στα­ση οἱ αἰ­σθή­σεις ἔ­παι­ζαν κα­θο­ρι­στι­κὸ ρό­λο στὴν ἱ­κα­νό­τη­τα ἀν­τί­λη­ψης τοῦ πε­ρι­βάλ­λον­τος κό­σμου .΄΄...καὶ ἑ­ξα­νε­τει­λεν ὁ Θε­ὸς ...πᾶν ξύ­λον ὡ­ραῖ­ον εἰς ὅ­ρα­σιν καὶ κα­λὸν εἰς βρῶ­σιν καὶ τὸ ξύ­λον τῆς ζω­ῆς εἰς τὸ μέ­σον του πα­ρα­δεί­σου καὶ τὸ ξύ­λον τοῦ εἰ­δε­ναι κα­λὸν καὶ πο­νη­ρόν ΄΄,΄΄...παν­τὸς ξύ­λου ἐκ τοῦ πα­ρα­δεί­σου φά­γη ἀ­πὸ δὲ τοῦ γι­γνω­σκειν κα­λὸ καὶ πο­νη­ρὸ οὐ φα­γε­σθε...καὶ ἔ­πλα­σε ὁ θε­ὸς πάν­τα τὰ θη­ρί­α( κτλ )καὶ ἠ­γα­γε αὐ­τὰ πρὸς τὸν ἀ­δὰμ ἰ­δειν τί κα­λε­σαι αὐ­τὰ

Στὴ δη­μι­ουρ­γί­α τῆς Εὕ­ας ΄΄...καὶ ἐ­πέ­βα­λε ὁ θε­ὸς ἔκ­στα­σιν ἐ­πὶ τῷ Ἀ­δὰμ καὶὕ­πνω­σε ...΄΄πα­ρα­τη­ροῦ­με μί­α ἐ­λάτ­τω­ση τῶν λει­τουρ­γι­ῶν τῶν αἰ­σθή­σε­ων

Στὴν πτώ­ση λέ­ει ὁ ὄ­φις στὴν εὕ­α΄΄ ...οὐ φα­γε­σθε ἂπ αὐ­τοῦ οὒδ οὐ μὴ ἀ­ψη­σθε ἴ­να μὴἀ­πο­θα­νει­τε ...΄΄καὶ ἔ­πει­τα ...καὶ εἶ­δε ἡ γυ­νὴ ὅ­τι κα­λὸν τὸ ξύ­λον εἰς βρῶ­σιν καὶ ἀ­ρε­στὸν τοῖς ὀ­φθαλ­μοις ἰ­δειν καὶ ὡ­ραῖ­ον ἐ­στι τοῦ κα­τα­νο­η­σαι καὶ λα­βου­σα ἀ­πὸ τοῦ καρ­ποῦ ἔ­φα­γε ...καὶ ἠ­κου­σαν τῆς φω­νῆς Κύ­ρι­ού του Θε­οῦ πε­ρι­πα­τοῦν­τος ἐν τῷ πα­ρα­δει­σω τὸ δει­λι­νὸν καὶ ἐ­κρυ­βη­σαν ...τῆς φω­νῆς σου ἄ­κου­σα... λέ­ει ὁ Ἀ­δὰμ
Με­τὰ τὴν πτώ­ση Κὲφ 4 Ἀ­δὰμ δὲ ἐ­γνω τὴ γυ­ναί­κα αὐ­τοῦ καὶ συλ­λα­βου­σα ἔ­τε­κε τὸν Καῖν καὶ εἶ­πε ἐ­κτη­σα­μην ἄν­θρω­πο δι­ὰ τοῦ Θε­οῦ .
Πα­ρα­τη­ροῦ­με ὅ­τι τό­σο στὴν προ­πτω­τι­κὴ ὅ­σο καὶ στὴν πε­τα­πτω­τι­κη κα­τά­στα­ση τοῦἀν­θρώ­που οἱ αἰ­σθή­σεις εἶ­ναι καὶ πα­ρα­μέ­νουν ,ἂν καὶ τε­τρα­χι­σμε­νες κα­τὰ τοὺς πα­τέ­ρες με­τὰ τὴν πτώ­ση ,τὸ κυ­ρί­αρ­χο εἶ­δος ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας ἀλ­λὰ κοι­νω­νι­κό­τη­τας τοῦ προ­σώ­που.
Στὴν Και­νὴ δι­α­θή­κη ἡ συμ­με­το­χὴ καὶἡ κοι­νω­νί­α τοῦἀν­θρώ­που μὲ τὸ με­γά­λο μυ­στή­ρι­ο τῆς Σάρ­κω­σης τοῦ Λό­γου ,τοῦ δεύ­τε­ρου Προ­σώ­που τῆς Ἅ­γι­ας Τρι­ά­δος στὸ θε­αν­δρι­κο Πρό­σω­πο τοῦ Κύ­ρι­ου, συν­τε­λεῖ­ται κυ­ρί­ως δι­ὰ τῶν αἰ­σθή­σε­ων.Ἀ­πὸ τὸν ὕ­μνον τῶν Ἀγ­γέ­λων, ποὺ ἠ­κου­σαν οἱ ποι­μέ­νες τὸ βρα­δύ της γέν­νη­σης , ὡς τὴν ψη­λά­φη­ση τῆς ἀ­κή­ρα­της πλευ­ρᾶς τοῦ Κύ­ρι­ου ἀ­πὸ τὸν ἀ­πό­στο­λο Θω­μᾶ καὶ τὴν Ἀ­νά­λη­ψη ὁἄν­θρω­πος μέ­σα στὸν αἰ­σθη­τὸ κό­σμο τῆς με­τα­πτω­τι­κής του κα­τά­στα­σης δέ­χε­ται τὴν με­γά­λη ἀ­πο­κά­λυ­ψη τῆς Πα­ρου­σί­ας τοῦ Σαρ­κω­με­νου Θε­οῦ στὴ ζω­ή του.«Καὶ ὁ Λό­γος σὰρξ ἐ­γέ­νε­το καὶἐ­σκη­νω­σεν ἐν ἠ­μιν καὶἐ­θε­α­σα­με­θα τὴν δό­ξαν αὐ­τοῦ δό­ξαν ὡς μο­νο­γε­νοῦς πα­ρὰ πα­τρὸς ,πλή­ρης χά­ρι­τος καὶἀ­λή­θει­ας» (Ἰ­ω­άν.κὲφ Ἃ στὶχ 14).Μά­λι­στα στὸ Εὐ­αγ­γέ­λι­ον λαμ­βά­νου­με καὶ μί­α ἄλ­λη ση­μαν­τι­κὴ πλη­ρο­φο­ρί­α . Στὴν πα­ρα­βο­λὴ τοῦ πλού­σι­ου καὶ τοῦ Λα­ζά­ρου οἱ αἰ­σθή­σεις ,ἂν καὶ σὰν ψυ­χι­κὲς ἐμ­πει­ρί­ες, πα­ρα­μέ­νουν καὶ με­τὰ τὸν σω­μα­τι­κὸ θά­να­το.Ὁ πλού­σι­ος ἐκ­φρά­ζει δί­ψα ,κα­θο­ρᾶ τὸν Λά­ζα­ρο στοὺς κόλ­πους Ἀ­βρα­ὰμ ,αἰ­σθά­νε­ται τὸν φο­βε­ρὸ τό­πο τῆς βα­σά­νου ,κα­λεῖ τὸν Λά­ζα­ρο νὰ βρέ­ξει τὸ δά­κτυ­λό του καὶ νὰ κα­τα­ψύ­ξει τὰ χεί­λη του.Τὸ μυ­στή­ρι­ο αὐ­τὸ γί­νε­ται εὐ­κο­λό­τε­ρα κα­τα­νο­η­τὸ ,ὅ­σο αὐ­τό εἶναι δυ­να­τὸν ,μέ­σα ἀ­πὸ τὴν δι­δα­σκα­λί­α τοῦἍ­γι­ου Ἰ­ω­άν­νου τοῦ Δα­μα­σκη­νοῦἀλ­λὰ καὶ τοῦἍ­γι­ου Γρη­γο­ρί­ου Νυσ­σης ὁὁ­ποῖ­ος ἀ­πο­σα­φη­νί­ζει ὅ­τι ἡ ψυ­χὴ σὰν κτί­σμα ποὺ εἶ­ναι ἔ­χει μί­α σω­μα­τι­κο­τη­τα καὶ δι­α­τή­ρει μί­α «πα­χύ­τη­τα» συγ­κρι­νό­με­νη μὲ τὸ αὐ­λὸν τοῦ Θε­οῦ. Μά­λι­στα ὁἍ­γι­ος Γρη­γό­ρι­ος ὁ­ρί­ζει τὴν ψυ­χὴ σὰν ἐκ­μα­γεῖ­ο τοῦ σώ­μα­τος καὶ ὅ­τι αὐ­τὴὑ­πάρ­χει σὲὅ­λα τὰ μέ­ρη τοῦ σώ­μα­τος.
Στὸν ἀρ­χαῖ­ο κό­σμο ὕ­πηρ­χε ἔν­το­νη δι­ά­στα­ση με­τα­ξύ του σώ­μα­τος καὶ τῶν αἰ­σθή­σε­ων καὶ τῆς ψυ­χῆς καὶ τοῦ πνεύ­μα­τος.Ἡ δι­δα­σκα­λί­α τῶν ὀρ­φι­κῶν ποὺ κυ­ρι­άρ­χη­σε με­τὰ τὸν Ὅ­μη­ρο καὶ ἐ­πη­ρέ­α­σε ση­μαν­τι­κὰ τὴν φι­λο­σο­φι­κὴ θε­ω­ρί­α πε­ρὶ σώ­μα­τος καὶ ψυ­χῆς, ὑ­πο­βάθ­μι­σε τὸ σῶ­μα καὶ τὶς αἰ­σθή­σεις δί­νον­τας προ­βά­δι­σμα ἀλ­λὰ καὶ με­γά­λη ση­μα­σί­α στὴν ὕ­παρ­ξη τῆς ψυ­χῆς μο­νο­με­ρῶς.Μά­λι­στα ἡ οὐ­σί­α τοῦἀν­θρώ­που ταυ­τί­στη­κε μὲ τὴν ψυ­χὴ καὶ τὸ πνεῦ­μα τὰὄ­ποι­α θε­ω­ροῦν­ταν κομ­μά­τι τοῦ θεί­ου ,ἐ­νῶ τὸ σῶ­μα καὶ οἱ αἰ­σθή­σεις θε­ω­ρή­θη­καν ξέ­να ὡς πρὸς τὴν φύ­ση τοῦ ἀν­θρώ­που καὶἄ­ρα κα­τα­δι­κα­σμέ­να στὴ φθο­ρὰ καὶ τὴ λή­θη.Ἡἀ­ναγ­και­ό­τη­τα τῆς με­τεν­σάρ­κω­σης, ὡς τρα­γι­κὸ γε­γο­νὸς μέ­σα στὴ ζω­ὴ τοῦ ἀν­θρώ­που ,ἦ­ταν ἡ μο­νὴ ἀ­σφα­λὴς ὁ­δὸς γιὰ τοὺς ὀρ­φι­κοὺς καὶ γιὰ τὴν ἀ­να­γω­γὴ τὴ ψυ­χῆς στὴ σφαί­ρα τοῦ θεί­ου ποὺ γί­νε­ται μό­νον με­τὰ τὴν ὁ­ρι­στι­κὴ ἀ­πο­βο­λὴ καὶ κα­τά­λυ­ση τοῦ σώ­μα­τος καὶ τῶν αἰ­σθή­σε­ων.Κύ­ρι­ο γνώ­ρι­σμα τῶν ὀρ­φι­κῶν ἦ­ταν ἡἔν­το­νη ἀ­σκη­τι­κὴ δι­ά­θε­ση καὶἡ πλή­ρης ἀ­πο­τα­γὴ τῶν ὑ­λι­κῶν πραγ­μά­των .Ἡ ἴ­δια φι­λο­σο­φι­κὴ θε­ώ­ρη­ση ὑ­πάρ­χει καὶ στὴ δι­δα­σκα­λί­α τοῦ Πλά­τω­να καὶ τῶν νε­ο­πλα­τω­νι­κῶν ἀρ­γό­τε­ρα ὁ­πού τὸ σῶ­μα καὶ οἱ αἰ­σθή­σεις ὁ­ρί­στη­καν ὡς φυ­λα­κὴ τῆς ψυ­χῆς .Στὸ Φαί­δω­να λέ­ει ὁ Σω­κρά­της ἦλ­θε ἡὥ­ρα νὰ ἐ­λευ­θε­ρω­θῶ ἀ­να­φε­ρό­με­νος στὸν ἐ­πι­κεί­με­νο θά­να­τό του.
Στὸν Πλω­τι­νο ἡ ψυ­χὴ ζοῦ­σε στὸν οὐ­ρα­νὸ καὶ ἐ­πε­δη­μη­σε σὰν ἔν­δυ­μα τι­νὸς σὲ αὐ­τὸν τὸν αἰ­σθη­τὸ κό­σμο, κα­τα­δι­κα­ζό­με­νη σὲ μί­α αἰ­σθη­τὴ σω­μα­το­ει­δη ζω­ὴ (κα­τὰ τὸ θυ­μι­κό της μέ­ρος )προ­σμε­νων­τας τὴν ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­ση, τοῦἀ­νώ­τε­ρο μέ­ρους αὐ­τῆς (τοῦ νο­ος)ἀ­πὸ αὐ­τὸ ποὺὀ­νο­μά­ζει <<ὡς αἰ­σχον εἶ­ναι>> τὸ σῶ­μα καὶ τὶς αἰ­σθή­σεις .Με­τὰ τὸν θά­να­το τοῦ σώ­μα­τος, αὐ­τὴ ἀ­πε­λευ­θε­ρω­μέ­νη κα­τὰ τὸ ἀ­νώ­τε­ρο μέ­ρος θὰ ἐ­πι­στρέ­ψει στὸ Θε­ὸ .Τὴν ἴ­δια δι­δα­σκα­λί­α πε­ρὶ πρου­πάρ­ξης ψυ­χῶν βρί­σκου­με καὶ στὸ Ὠ­ρι­γε­νη.
Οἱ Πυ­θα­γό­ρει­οι πί­στευ­αν καὶ αὐ­τοὶ στὴν ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­ση τῆς ψυ­χῆς ἀ­πὸ τοῦ σώ­μα­τος δι­ὰ τῆς ἐ­πώ­δυ­νης δι­α­δι­κα­σί­ας τῆς με­τεν­σάρ­κω­σης καὶ θε­ω­ροῦ­σαν ἀ­πα­ραί­τη­τη τὴν τι­θά­σευ­ση τῶν ὁρ­μῶν καὶ τῶν τα­ρα­χῶν ποὺ προ­κα­λοῦ­σαν οἱ αἰ­σθή­σεις ὥ­στε τὸἀ­νώ­τε­ρο μέ­ρος τῆς ὁ νοῦς νὰἑ­νω­θεῖ μὲ τὴν Ὑ­πέρ­τα­τη ἀ­λή­θει­α καὶ τὸ Θε­ὸ .Μπο­ροῦ­με νὰ ποῦ­με ὅ­τι στὸν ἀρ­χαῖ­ο κό­σμο οἱ αἰ­σθή­σεις ὄ­χι ἁ­πλὰ δὲν συν­τε­λοῦν στὴν ἀ­νύ­ψω­ση τῆς ζω­ὴ τοῦ ἀν­θρώ­που στὸ Θεῖ­ον ἀλ­λὰ ἀν­τί­θε­τα πολ­λά­κις τὸν κα­τα­δι­κά­ζουν σὲ μί­α ἀ­πέλ­πι­δα καὶ ἀ­τερ­μο­νη πραγ­μα­τι­κό­τη­τα καὶ ὑ­λι­κό­τη­τα ἀ­πὸ τὴν ὁ­ποί­α ἐ­ξέρ­χε­ται μό­νο με­τὰ τὸ σω­μα­τι­κὸ θά­να­το.
Ἡ θε­ώ­ρη­ση αὐ­τὴ τοῦἀρ­χαί­ου κό­σμου δι­α­τη­ρή­θη­κε καὶἐ­πε­βί­ω­σε στὴν δυ­τι­κὴ Θε­ο­λο­γί­α μὲ τὶς τρα­γι­κὲς συ­νέ­πει­ές της .Ἔ­χον­τας ἡ δύ­ση μό­νο τὴν δι­δα­σκα­λί­α τοῦ ἱ ε­ροῦ Αὐ­γου­στί­νου, ὁ ὁ­ποῖ­ος ἐ­πη­ρε­ά­στη­κε βα­θύ­τα­τα ἀ­πὸ τὸν Πλα­τω­νι­κὸ δυι­σμο ,προ­χώ­ρη­σε στα­δι­α­κὰ στὴν ἀ­πο­πνευ­μα­το­ποι­η­ση τοῦ σώ­μα­τος καὶ τῶν αἰ­σθή­σε­ων.Στὴ δύ­ση τὸ σῶ­μα θε­ω­ρή­θη­κε ρυ­πα­ρὸ καὶ κα­τά­δι­κή της ψυ­χῆς καὶ ὄν­τας ἀ­νά­ξι­ο νὰ με­τέ­χει καὶ νὰ λαμ­βά­νει τὴ θεί­α Χα­ρῆ.Μό­νο τὸ λο­γι­κὸ μέ­ρος τῆς ψυ­χῆς ὁ νοῦς λαμ­βά­νει τὴ Θεί­α Χά­ρη γιὰ τὴ δυ­τι­κὴ θε­ο­λο­γί­α .Νὰ για­τί ἡ δύ­ση ἀρ­νή­θη­κε τὴ δι­δα­σκα­λί­α τοῦ Ἅ­γι­ου Γρη­γο­ρί­ου τοῦ Πα­λα­μα κα­τὰ τὶς ἡ­συ­χα­στι­κὲς ἔ­ρι­δες .Τὸ σῶ­μα καὶ οἱ αἰ­σθή­σεις πα­ρα­δό­θη­καν στὸν ἀ­φα­νι­σμὸ στὴ φθο­ρὰ καὶ πολ­λά­κις στὸ πῦρ .Ἀ­πο­πνευ­μα­το­ποι­η­με­νο τὸ σῶ­μα με­τὰ τῶν αἰ­σθή­σε­ων τοῦ Δυ­τι­κοῦ χρι­στια­νοῦ δὲν με­τέ­χει ὀν­το­λο­γι­κά του σώ­μα­τος τοῦ Χρι­στοῦ ,πα­ρὰ μό­νο σὰν μέ­ρος μί­ας ἠ­θι­κῆς δι­δα­σκα­λί­ας (προ­τε­σταν­τι­σμὸς )ἡ σὰν ὄρ­γα­νο ποὺ χρή­ζει σω­τη­ρί­ας ἀ­πὸ ΄΄σε­σω­σμε­νους μύ­στες΄΄οἱὁ­ποῖ­οι μπο­ροῦν νὰ με­τέ­χουν τοῦ σώ­μα­τος τοῦ Χρι­στοῦἐν­δυ­ό­με­νοι νο­μι­κά, ἡ κα­τὰ τὴν ἀ­κρί­βει­α , νο­μι­κί­στι­κα τὸ μαν­δύ­α τῆς θέ­ω­σης (πα­πι­σμὸς ) .Με­τὰ τὴν ἐ­πι­κρά­τη­ση στὴ Δύ­ση τῶν φυ­σι­κῶν φι­λό­σο­φων καὶ τὴ ἄρ­νη­ση τοῦ Θε­οῦ τὸ σῶ­μα καὶ οἱ αἰ­σθή­σεις ἐ­πι­στρέ­φουν κυ­ρι­αρ­χι­κὰ στὸν κό­σμο δι­εκ­δι­κών­τας εἴ­τε σὰν ἔν­στι­κτο εἴ­τε σὰν κυ­ρι­αρ­χί­α τὴ θέ­ση τοὺς μέ­σα στὴ ζω­ὴ τοῦ ἀν­θρώ­που. Ἐκ­δι­κού­με­νο αὐ­τὴ τη­φο­ρα τὴν κο­νω­νι­α εἴ­τε ὡς εἴ­δω­λο εἴ­τε ὡς πορ­νο­γρα­φί­α .ἰ­δι­αί­τε­ρα οἱ αἰ­σθή­σεις ὑ­περ­το­νί­ζον­ται καὶ ἔ­χου­με τὸ νο­ση­ρὸ πνευ­μα­τι­κὰ φαι­νό­με­νο τοῦ πα­νη­δο­νισ­νου ἡ τὴν πα­ρά­δο­ση τοῦ σώ­μα­τος στὶς ἀ­πο­κρι­φι­στι­κες λα­τρεῖ­ες .
Ἀν­τί­θε­τα στὴν κὰθ ὑ­μᾶς πε­φω­τι­σμέ­νη δι­ὰ τῶν Ἅ­γι­ων Πά­τε­ρων χρι­στια­νι­κὴἀ­να­το­λὴ οὐ­δέ­πο­τε ἐ­τέ­θη στὴ θε­ο­λο­γί­α αὐ­τὸς ὁ φι­λο­σο­φι­κὸς ἰ­δε­α­λι­σμὸς καὶ ἔ­τσι δὲν ἐ­πε­κρά­τη­σε ὁ πλα­τω­νι­κὸς δυι­σμος Τὸ σῶ­μα στὴ Χρι­στι­α­νο­σύ­νη τῆς Ρω­μη­ο­συ­νης δὲν ἀ­πε­βλη­θη ὡς κά­τι μι­α­ρὸ καὶ αἰ­σχρὸν ἀλ­λὰἀν­τί­θε­τα ὡς Να­ὸς τοῦἍ­γι­ου Πνεύ­μα­τος με­τὰ τὸ βά­πτι­σμα υἱ­ο­θε­τή­θη­κε κὰθ ὁ­λο­κλη­ρί­α με­τὰ τῶν λει­τουρ­γι­ῶν αὐ­τοῦ γιὰ νὰὑ­πη­ρε­τή­σει μέ­σα ἀ­πὸ τὸ φῶς τῆς Με­τα­μορ­φώ­σε­ως τὸ μυ­στή­ρι­ο τῆς Σάρ­κω­σης .Δὲν ἀ­πο­βλή­θη­κε ἀλ­λὰἀν­τί­θε­τα πνευ­μα­το­ποι­η­θη­κε μέ­σα στὴν ἐμ­πει­ρί­α τῆς ζω­ῆς τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας ἀ­πο­λαμ­βά­νον­τας καὶ αὐ­τὸ τὶς δω­ρε­ὲς τῆς Χά­ρι­τος .Για­τί ὅ­πως οἱ Ἅ­γι­οι Πα­τέ­ρες δι­δά­σκουν ὁ ἄν­θρω­πος δὲν εἶ­ναι μό­νο ψυ­χὴ ἡ νοῦς ἀλ­λὰ τὸ «ὅ­λον αὐ­τοῦ» .Ὁἅ­γι­ος Ἀ­θη­να­γο­ρας ἀ­να­φέ­ρει ὅ­τι ὁ «νοῦν καὶ λό­γον δε­ξα­με­νον ἐ­στιν ἄν­θρω­πος οὐ μό­νον ψυ­χὴ » καὶ «ἄν­θρω­πον ἐξ ἀμ­φό­τε­ρων σώ­μα­τος καὶ ψυ­χῆς ὀν­τὰ δι­α­με­νειν ἒς ἀ­εὶἐ­στιν». Στὴ Θε­ο­λο­γί­α τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τὸ σῶ­μα καὶ οἱ αἰ­σθή­σεις δὲν ἀ­πο­τε­λοῦν τὸ αἴ­τι­ο τῆς πτώ­σης καὶ τῆς ἁ­μαρ­τί­ας ἀλ­λὰ αὐ­τὸ ποὺ εὔ­στο­χα ὁ Freud ἀ­πο­κά­λει δευ­τε­ρε­γε­νη ναρ­κισ­σι­σμὸ καὶ δὲν εἶ­ναι τί­πο­τε ἄλ­λο ἀ­πὸ τὸὑ­περ­τρο­φι­κὸἔ­γω .ΤὸἜ­γω δὲν δι­ογ­κώ­νε­ται ἀ­πὸ τὴν αὐ­το­νό­μη­ση τοῦ σώ­μα­τος καὶ τῶν αἰ­σθή­σε­ων, ἀλ­λὰἀ­πὸ τὴν ἐ­σφαλ­μέ­νη δι­α­χει­ρη­ση τοῦ κὰτ΄ εἰ­κό­να καὶ τὴ δι­α­στρο­φι­κη χρή­ση τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας ,ποὺὁἄν­θρω­πος ἀ­πο­λαμ­βά­νει ὡς υἱ­ὸς Θε­οῦ κα­τὰ χά­ριν. Ἐκ τῆς καρ­δί­ας ἐ­ξέρ­χον­ται δι­α­λο­γι­σμοὶ πο­νη­ροὶ φό­νοι μοι­χει­αι πορ­νει­αι κλο­παι ψευ­δο­μαρ­τυ­ρι­αι βλα­σφη­μι­αι ταῦ­τα ἐ­στι τὰ κοι­νουν­τα τὸν ἄν­θρω­πο(Μὰτθ κὲφ ἰ­ὲ στὶχ 19)Ἡ καλ­λι­έρ­γει­α τῆς αὐ­το­νο­μη­μέ­νης ἀ­το­μι­κῆς θέ­λη­σης εἶ­ναι τὸ αἴ­τι­ο τῆς πτώ­σης .Γι­αυ­το καὶἡ κα­θα­ρό­τη­τα καὶ τε­λει­ό­τη­τα κα­τὰ Χρι­στὸν ἔγ­κει­ται «στὴν καρ­δι­α­κὴ κα­θα­ρό­τη­τα ἕ­νε­κα τῆς ὁ­ποί­ας ἀ­πο­κα­λύ­πτε­ται ὁ Θε­ὸς>>κα­τὰ τὸν Ἅ­γι­ο Ἰ­γνά­τι­ο Μπρα­τζι­α­νι­νωφ.Ἡ κά­θαρ­σις τῶν αἰ­σθή­σε­ων δὲν ἔ­χει μό­νο σω­μα­τι­κὴἔν­νοι­α ἀλ­λὰ κυ­ρί­ως πνευ­μα­τι­κὴ <<νη­στευ­σω­μεν σω­μα­τι­κως νη­στευ­σω­μεν καὶ πνευ­μα­τι­κως » ἐκ τοῦ Τρι­ω­δί­ου .Τὸ σῶ­μα καὶ οἱ αἰ­σθή­σεις ἔ­χουν ὅ­πως λέ­ει ὁἍ­γι­ος Γρη­γό­ρι­ος« ἐν­ση­με­νο­με­νας πνευ­μα­τι­κας δι­α­θέ­σεις ».Νὰ για­τί τὸ μυ­στή­ρι­ο τῆς Θε­ο­λο­γί­ας στὴν ἀ­να­το­λὴ ἀ­πο­κα­λύ­πτε­ται μέ­σα στὴ ζω­ὴ τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας σὲ ὅ­λο τὸν ἄν­θρω­πο χρη­σι­μο­ποι­ών­τας ὄ­χι μό­νο τὶς ψυ­χι­κὲς καὶ πνευ­μα­τι­κές του ἱ­κα­νό­τη­τες ἀλ­λὰ καὶ τὶς σω­μα­τι­κές του λει­τουρ­γί­ες καὶ αἰ­σθή­σεις .Δί­α τῶν αἰ­σθή­σε­ων μέ­σα στὴ συμ­βο­λι­κὴ γλώσ­σα τῆς μυ­στι­κῆς θε­ο­λο­γί­ας κα­τὰ τὸν Lossky o ἄν­θρω­πος ἀ­πο­λαμ­βά­νει τὸ μυ­στή­ρι­ο τῆς Σάρ­κω­σης τοῦ Λό­γου. Ἀ­κο­ὴ ,ἁ­φὴ ,γεῦ­σις ,ὄ­σφρη­σις ,ὅ­ρα­σις γί­νον­ται ὁ­δοὶ σω­τη­ρί­ας ὅ­ταν ὑ­πη­ρε­τοῦν καὶ κυ­ρί­ως λει­τουρ­γι­κὰ τὸ με­γά­λο αὐ­τὸ μυ­στή­ρι­ο .Τὴν με­γά­λη αὐ­τὴἀ­λή­θει­α ἐκ­φρά­ζει ὁ μέ­γας της Ἐκ­κλη­σί­ας πα­τήρ, ὁἱ­ε­ρὸς Χρυ­σό­στο­μος λέ­γον­τας<< σὰν στα­θοῦ­με στὸ να­ὸ τῆς Δο­ξής σου νο­μί­ζου­με ὅ­τι εἴ­μα­στε στὸν οὐ­ρα­νὸ>> Ἡ ἀ­σκι­τι­κη τοῦ σώ­μα­τος καὶ τῶν αἰ­σθή­σε­ων τῆς ὀρ­θό­δο­ξης θε­ο­λο­γί­ας δὲν γί­νε­ται γιὰ νὰ τα­πει­νω­θεῖ τὸ σῶ­μα καὶ νὰἀ­κυ­ρω­θοῦν οἱ αἰ­σθή­σεις , ἀλ­λὰ ἀν­τί­θε­τα γιὰ νὰ ἀ­νυ­ψω­θεῖ ἡ ψυ­χὴ ὁ­μου με­τὰ τοῦ σώ­μα­τος, μαν­θα­νων­τας νὰ δι­α­χει­ρί­ζε­ται , μέ­σω τῆς ἔν­νοι­ας τοῦ μέ­τρου, τὴν ἐ­λευ­θε­ρί­α ποὺἀ­πο­λαμ­βά­νει κα­τὰ τὴν θεί­α κα­τὰ χά­ριν Ἰ­η­σοῦ Χρι­στοῦ κα­τα­γω­γῆς τῆς <<τὰ πάν­τα μοὶἐ­ξε­στι ἂλλ οὐ πάν­τα μοὶ συμ­φέ­ρει>>λέ­ει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κὰὁἄπ.Παῦ­λος .Δὲν εἰ­με­θα σω­μα­το­κτο­νοι ἀλ­λὰ πα­θο­κτο­νοι λέ­ει ἕ­νας με­γά­λος ἀ­σκη­τὴς τῆς ἔ­ρη­μου .Τὸ πά­θος ἐ­νυ­πάρ­χει στὸν ἄν­θρω­πο ἀ­νά­λο­γα μὲ τὴν δι­α­χει­ρη­ση τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας ποὺ κά­νει ὁ ἄν­θρω­πος ἀ­πὸἡ πρὸς τὸν Θε­ὸ .Ἡὑ­πέρ­βα­ση τῶν πα­θῶν ἀ­πο­τέ­λει τὴν ἔν­δει­ξη τῆς στρο­φῆς τοῦἀν­θρώ­που πρὸς τὸν θε­ὸ καὶ τὴν καρ­δι­α­κὴ σχέ­ση μα­ζί Του. Μά­λι­στα ὁἍ­γι­ος Γρη­γό­ρι­ος ὁ Πα­λα­μας προ­χῶ­ρα ἕ­να βῆ­μα πλέ­ον προ­τεί­νον­τας ὄ­χι τὴν ἀ­πώ­θη­ση τῶν πα­θῶν οὔ­τε καν τὴν ὑ­πέρ­βα­ση ἀλ­λὰ τὴν πλή­ρη πνευ­μα­το­ποι­η­ση τοὺς λ.χ. εἶ­μαι θυ­μώ­δης, νὰ θυ­μώ­νω μὲ τὴν κα­κή μου προ­αί­ρε­ση ,εἶ­μαι πεί­σμων ,νὰ πει­σμώ­νω γιὰ τὴν σω­τη­ρί­α μου κόκ. ἕ­ως ὅ­του ἐ­πι­τευ­χθεῖ τὸ ρη­θεν ὑ­πὸ τοῦἀ­πο­στ. Παύ­λου «δὲν ζῶ ἔ­γω ἀλ­λὰ ζεῖ ἐν ἐ­μοὶ Χρι­στός» .
Γε­νο­με­νος ἀ­πα­θὴς ὁ νοῦς ,κα­τὰ τὴν ἔν­νοι­α τῆς ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­σης τῆς βου­λή­σε­ως ἀ­πὸ τὴν ἁ­μαρ­τί­α( ποὺὁ­ρί­ζε­ται ὡς αὐ­το­νο­μη­μέ­νη φί­λαυ­τη αὐ­το­θέ­ω­ση) καὶ τῆς στρο­φῆς αὐ­τῆς πρὸς τὰ οἰ­κεί­α, τὸν Θε­ὸ δη­λα­δὴ ,ὁἄν­θρω­πος ψυ­χὴ τὲ καὶ σω­μα­τι ,θερ­με­νε­ται ἀ­πὸ τὴν Ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ ,κα­θο­ρα τὸ Θα­βω­ρει­ο φῶς τῆς Με­τα­μορ­φώ­σε­ως, ὀ­σφρε­νε­ται τὴν ὀ­σμὴν τῆς πνευ­μα­τι­κῆς εὐ­ω­δί­ας τοῦ νο­η­τοῦ Πα­ρα­δεί­σου,γεύ­ε­ται τοῦ συμ­πο­σί­ου τῆς πί­στε­ως καὶ τὴν Ζω­ὴ τοῦἍ­γι­ου Πνεύ­μα­τος μέ­σα στὸ πο­τή­ρι­ο τῆς Ζω­ῆς τοῦ Θει­ο­τα­του Μυ­στη­ρί­ου τῆς Θεί­ας Εὐ­χα­ρι­στί­ας ,ἀ­κού­ει τὴν παλ­λό­με­νη δι­ά­πυ­ρη Θεί­ας Ἀ­γά­πης φω­νὴ τοῦ Θε­οῦ στὰὦ­τα τῆς καρ­δί­ας του,ἅ­πτε­ται δι­ὰ τῆς προ­σκύ­νη­σης τῶν τί­μι­ων λει­ψά­νων καὶ τῶν ἅ­γι­ων εἰ­κό­νων τοῦ με­γά­λου Μυ­στη­ρί­ου τῆς Σαρ­κώ­σε­ως

Ἀρ­χιμ.Ἰ­ω­άν­νης Κο­κα­κης
Ἰ­α­τρὸς ὀγ­κο­λό­γος –θε­ο­λό­γος

Βιβλιογραφία

Ἄ­σκη­σις καὶ θε­ω­ρί­α, Γε­ρων­τος Σο­φρω­νι­ου Ζα­χα­ρωφ
Πε­ρὶ κα­τα­σκευ­ῆς τοῦἀν­θρώ­που, Ἄγ.Γρη­γο­ρί­ου Νυσ­σης
Γεν­νε­σις
Κα­τὰ Μάτθ.εὐ­αγγέλιον
Κα­τὰἸ­ω­άν­νην εὐ­αγγἐλιον
Οἱ με­γά­λοι φι­λό­σο­φοι E BREHIER
Δι­α­δυ­κτι­ο , ἡ θε­ο­λο­γί­α τοῦ σώ­μα­τος, π.Νι­κό­λα­ος Λου­δο­βι­κος