Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα·
ὀρθρίζει γάρ τό πνεῦμα μου πρός Ναόν τον ἅγιόν σου,
ναόν φέρον τοῦ σώματος ὅλον ἐσπιλωμένον·
ἀλλ’ ὡς οἰκτἰρμον κάθαρον εὐσπλάχνῳ σου ἐλέει.
Τό Τριώδιο εἶναι ἕνα μέρος ἀπό τόν «κινητό κύκλο» τοῦ «ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους» πού ἀρχίζει ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου καί τελειώνει τό Μέγα Σάββατο. Τριώδιον λέγεται τό ἐκκλησιαστικό βιβλίο πού περιέχει τίς Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας πού τελοῦνται τήν περόδο αὐτή. Ὀνομάζεται Τριώδιον , διότι πολλοί ἀπό τούς ὕμνους του, οἱ λεγόμενοι κανόνες, δέν περιέχουν ἐννέα ἤ ὀκτώ Ὠδές, άλλά μόνο τρεῖς Περιλαμβάνει: α) Τίς τρεῖς πρῶτες ἑβδομάδες πού προηγοῦνται τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. β) Ὁλόκληρη τή Μ. Τεσσαρακοστή καί γ) Τή Μ. Ἑβδομάδα. Εἰδικότεραοἱ τρεῖς πρῶτες ἑβδομάδες καί ἰδιαίτερα οἱ Κυριακές τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, τοῦ Ἀσώτου, τῶν Ἀπόκρεω καί τῆς Τυρινῆς λέγονται στήν ἐκκλησιαστική γλῶσσα «προφωνήσιμοι», «διότι κοινῶς καί λαμπρῶς προαναφωνοῦσι καί προκηρύττουσι τούς ἀγῶνας, ὅπου ἔχομεν νά κάνουμε κατά τῶν παθῶν καί τῶν δαιμόνων εἰς τήν Ἁγίαν Τεσσαρακοστήν »
Ὀνομάζεται Κατανυκτικόν Τριώδιον, διότι περισσότερο ἀπ’ὅλα τά ἐκκλησιαστικά βιβλία, ὁδηγεῖ τίς καρδιές καί τίς πονεμένες ψυχές τῶν πιστῶν τέκνων τῆς Ἐκκλησίας μας στήν κατάνυξη. Μέ τούς γλυκυτάτους ὕμνους του, παίρνει τήν πέτρινη καί σκληρή καρδιά μας καί τή φέρνει στή συντριβή, στό στεναγμό, στή μετάνοια.
Σκοπός τοῦ Τριωδίου, ὅπως ὁ Ἅγιος Νικηφόρος Κάλλιστος ὁ Ξανθόπουλος παρατηρεῖ εἶναι: «ἡ άνάμνησις ὅλων τῶν εὐεργεσιῶν τοῦ Θεοῦ ἐξ’ἀρχῆς πρός τόν ἄνθρωπο» Ἐπίσης μᾶς προετοιμάζει νά ὑποδεχθοῦμε τόν «πρός Πάθος εὐτρεπιζόμενον» Σωτῆρα μας καί νά γίνουμε κοινωνοί τῶν Παθημάτων καί τῆς Ἀναστάσεώς Του.
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου μᾶς καλεῖ ν’ἀφήσουμε τή ράθυμη κι ἁμαρτωλή ζωή μας καί ν’ἀγωνισθοῦμε τόν καλό ἀγῶνα τῆς ἐγκρατείας, τῆς νηστείας καί τῆς μετανοίας πού μᾶς ἐνώνουν μέ τόν Χριστό, ὁ ὁποῖος στέκει δίπλα στόν καθένα μας, ἔτοιμος νά βοηθήσει.
