τοῦ Κων. Α. Οἰκονόμου, δασκάλου
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης καταγόταν ἀπὸ οἰκογένεια λευιτική. Ὁ ἱερέας πατέρας του εἶχε γεννηθεῖ στό Γεράκι τῆς Λακωνίας καὶ ἡ μητέρα του στίς Γοῦβες Μονεμβασιᾶς. Τὸ 1770, τὴν περίοδο τῶν Ὀρλοφικῶν, ἔγινε στήν περιοχὴ ἐπιδρομὴ Ἀλβανῶν πού ἔφερε τὴν καταστροφή. Ὁ πατέρας του φονεύτηκε ἐνῶ ἡ μητέρα του καὶ ὁ ἴδιος αἰχμαλωτίστηκαν καὶ ὁδηγήθηκαν στό σκλαβοπάζαρο τῆς Λάρισας. Καὶ οἱ δύο πουλήθηκαν σὲ ἕναν Ὀθωμανὸ ἀπὸ τήν Θεσσαλονίκη. Ὁ ἀφέντης τοῦ Ἰωάννη, ἐπειδὴ ἦταν ἄτεκνος, ἐπεδίωκε νά υἱοθετήσει τὸ μικρὸ ὀρφανὸ Χριστιανόπουλο.
Γι΄ αὐτὸ τὸ λόγο καθημερινὰ προσπαθοῦσε νά τὸν κάνει νά ἀλλαξοπιστήσει. Ὅμως ἐκεῖνος, παρὰ τὰ παρακάλια καί τίς ἀπειλές, ἔμενε σταθερὸς στήν πίστη του. Ἐκνευρισμένος ὁ Τοῦρκος ἀπὸ τήν στάσῃ τοῦ Ἰωάννη, τὸν ὁδήγησε μιά μέρα μὲ τὸ γυμνὸ του ξίφος στήν αὐλὴ
ἑνὸς τζαμιοῦ τῆς Λάρισας. Ἐκεῖ μὲ τήν βοήθεια καὶ ἄλλων Ὀθωμανῶν προσπάθησαν μὲ κλωτσιὲς καὶ χτυπήματα νά τὸν κάνουν νά ὑποχωρήσει. Ἐκεῖνος ὅμως ἀπαντοῦσε ἀνδρεία: «Δὲ γίνομαι Τοῦρκος. Ἐγὼ Χριστιανὸς εἶμαι καὶ Χριστιανὸς θέλω ν΄ ἀποθάνω». Ἡ γυναῖκα τοῦ Ὀθωμανοῦ προσπάθησε μὲ μάγια, βοηθούμενη ἀπὸ ἄλλες γριὲς Τουρκάλες, νά διαστρέψει τὴν πίστη του. Μάταια ὅμως. Ἡ Θεία Χάρη προστάτευε τὸ νεαρὸ Ἰωάννη.
Ἀργότερα, κατὰ τή διάρκεια τῆς νηστείας τοῦ Δεκαπενταύγουστου, ἐπειδὴ ὁ Ἰωάννης δέν ἤθελε νά ἀρτυθεῖ, χαλώντας τή νηστεία, ὁ ἀφέντης του, τὸν κλείδωσε στό σταῦλο τῶν ἀλόγων. Ἐκεῖ, ἄλλοτε τὸν χτυποῦσε κι ἄλλοτε τὸν κρεμοῦσε ἀνάποδα, καπνίζοντάς τον μὲ ἄχυρα πού ἔκαιγε. Αὐτὸς ὅμως, ἐπικαλούμενος τὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου, γιά τή χάρη τῆς ὁποίας νήστευε, καὶ παρά τίς προσπάθειες τῆς ἰδίας του τῆς μητέρας πού τὸν λυπόταν, κατόρθωσε νά μείνει στερεὸς στήν πίστη του. Μάλιστα στή μητέρα του ἀπάντησε πώς, σὰν γιός ἱερέα πού ὁ ἴδιος ἦταν, ἔπρεπε νά φυλάττει καλύτερα ἀπ΄ τοὺς ἁπλούς λαϊκοὺς, ἄκομα καὶ τοὺς μικροτέρους ἀπὸ τοὺς θείους νόμους. Μιά μέρα ὁ Τοῦρκος ἀφέντης του, θυμωμένος καθὼς ἦταν ἀπὸ τὴν ἀνυποχώρητη στάσῃ τοῦ Ἰωάννη, τοῦ κάρφωσε τὸ μαχαίρι του στό μέρος τῆς καρδιᾶς. Δύο μέρες ἀργότερα ὁ Μάρτυρας παρέδωσε στό Χριστό τό πνεῦμα του. Ὁ ἀμετανόητος Τοῦρκος διέταξε νά πετάξουν τὸ ἄψυχο σῶμα τοῦ Ἰωάννη στούς κήπους γιά νά γίνει τροφή στὰ σκυλιά! Ὅταν ὅμως ὁ μητροπολίτης Λαρίσης Μελέτιος (ὁ Γ΄) ζήτησε τὸ σῶμα τοῦ μάρτυρα γιά νά τὸ θάψει, βρῆκε τὸ κορμὶ του τελείως ἄφθαρτο ἐνῶ τὸ πρόσωπο του ἔλαμπε. Ἡ μητέρα τοῦ Ἁγίου, ποὺ τὴν εἶχε διώξει ὁ Ὀθωμανός, παρέμεινε στή Λάρισα καί, τρία χρόνια μετά, ἔκανε τὴν ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων τοῦ Μάρτυρα γιοῦ της, ἐπιστρέφοντας μ΄ αὐτὰ στίς Γοῦβες.
Ὅταν πέθανε καὶ ἡ μητέρα, στόν τάφο της τοποθετήθηκαν καὶ τὰ ὀστᾶ τοῦ γιου της, κατόπιν δικῆς της ἐπιθυμίας. Ἀργότερα, ἔπειτα ἀπὸ 13 ἔτη, ὅταν ἀνοίχτηκε ὁ οἰκογενειακὸς τους τάφος, οἱ παριστάμενοι ἀπόρησαν ἐξαιτίας τῆς ἀρρήτου εὐωδίας πού ἔβγαινε ἀπὸ τὸν τάφο. Τότε ἀντιλήφθηκαν τὴν ἁγιότητα τοῦ Νεομάρτυρα. Ἕνας συγγενὴς τῆς οἰκογένειας, ὁ ἱερέας Ἰωάννης Καυσοκαλύβας, οἰκειοποιήθηκε τὰ λείψανα ὡς μοναδικὸς κληρονόμος. Μάλιστα πολλοὶ ἄρρωστοι πού κατέφευγαν στήν οἰκία τοῦ ἱερέα, χάριν προσκυνήσεως τῶν ἁγίων λειψάνων, ἔβρισκαν τὴν ὑγεία τους. Ὅταν τὸ 1818 κοιμήθηκε ὁ ἱερέας, ὁ μητροπολίτης Μονεμβασίας Χρύσανθος ἀνέλαβε τὰ ἱερὰ λείψανα καὶ τὰ διαμοίρασε γιά εὐλογία στή Μονεμβασιὰ καὶ σὲ ἕνα Ναὸ τῆς Καλαμάτας. Ἡ μνήμη του τιμᾶται τὴν 21η Ὀκτωβρίου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον γόνον σέ, Μονεμβασία, ἀνεβλάστησε, καρποφοροῦντα, Ἰωάννη τᾶς τῆς πίστεως χάριτος, τῶν γὰρ πατρῴων θεσμῶν ἀντεχόμενος, τοὺς ἐκ τῆς Ἀγαρ ἀθλήσας κατήσχυνας. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
