«Εἰς Ἐμμαοὺς βλέπειν σε κἂν πρὶν εἰργόμην,
(Λουκᾶς λέγει), τρανῶς σε νῦν Χριστὲ βλέπω».
Ὀγδοάτῃ δεκάτῃ πέρατος βίου ἔμμορε Λουκᾶς.
Ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ὁ Εὐαγγελιστὴς καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια τῆς Συρίας καὶ ἡ ἐθνικότητά του ἦταν Ἑλληνική. Ἦταν γιατρὸς στό ἐπάγγελμα, ὅμως γνωρίζε πολὺ καλὰ καί τή ζωγραφική τέχνῃ. Μάλιστα σὲ αὐτὸν ἀποδίδονται οἱ πρῶτες εἰκόνες τῆς Θεοτόκου μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ βρέφος στήν ἀγκαλιὰ της (μία τέτοια εἰκόνα ὑπάρχει μέχρι σήμερα στή Μονὴ τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου), καθὼς καὶ αὐτὲς τῶν Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου.
Στή χριστιανικὴ πίστη κατηχήθηκε ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, τὸν ὁποῖο συνάντησε στή Θήβα καὶ ἔκτοτε ἀφοσιώθηκε στό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου. Περιόδευσε στή Δαλματία, Ἰταλία, Γαλλία, Ἀχαΐα, Βοιωτία κ.ἀ. Συνέγραψε τὸ τρίτο κατὰ σειρὰ Εὐαγγέλιο τῆς Καινῆς Διαθήκης, καθὼς καί τίς πράξεις τῶν Ἀποστόλων.
Λέγεται ὅτι πέθανε μὲ μαρτυρικὸ θάνατο (κατ' ἄλλους εἰρηνικὰ σὲ ἡλικία 80 ἐτῶν), καὶ τὸ 357 μ.Χ., τὸ λείψανό του μετακομίσθηκε στήν Κωνσταντινούπολη, στό Ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.
Σημείωση: Ὅπως ἱστορεῖ ὁ Νικόλαος Μαλαξός, σύμφωνα μὲ ἔνα βασιλικὸ χρυσόβουλλο τῆς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου, ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ἔγραψε τὸ Εὐαγγέλιό του δεκαπέντε χρόνια μετὰ τὴν Ἀναλήψη τοῦ Κυρίου. Ὁ Ἱππόλυτος ὁ Θηβαῖος ὅμως τοποθετεῖ τὴν συγγραφὴ τοῦ Εὐαγγελίου στήν Ἀλεξάνδρεια.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε, καὶ Εὐαγγελιστὰ Λουκᾶ, πρέσβευε τῷἐλεήμονι Θεῷ,
ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Λουκᾶν τὸν θεηγόρον καὶ τοῦ Παύλου συνέκδημον καὶ Εὐαγγελίου τοῦ τρίτου συγγραφέα θεόπνευστον, ἐν ὕμνοις τιμήσωμεν, πιστοί, ὡς ἄξιον ἐργάτην τοῦ Χριστοῦ. Τῷ φωτι γὰρ τοῦ Κυρίου καταυγασθεὶς μετέδωκε φῶς τῷ κόσμῳ. Γράψας τὰς θαυμαστὰς παραβολάς, σύστασιν ἐκκλησίας τε τῇἐπελεύσει τοῦ πνεύματος ἱστορησάμενος.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Μαθητὴς γεvόμενος τοῦ Θεοῦ Λόγου, σὺν τῷ Παύλῳἅπασαν, ἐφωταγώγησας τὴv γῆν, καὶ τὴν ἀχλὺν ἀπεδίωξας,
τὸ θεῖον γράψας, Χριστοῦ Εὐαγγέλιον.
Ὁ Οἶκος
Ὡς ἰατρὸς καὶ μαθητὴς Λουκᾶἠγαπημένος, μυστικῇ χειρουργίᾳ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς μου, καὶ τὰ τοῦ σώματος ὁμοῦἴασαι, καὶ δὸς μοι κατὰ πάντα εὐεκτεῖν, καὶ σοῦ τὴν παναοίδιμον γηθόμενος γεραίρειν πανήγυριν, ὄμβροις τε δακρύων, ἀντὶ μύρων τὸ σεπτόν σου καὶ πάντιμον σῶμα καταβρέχειν· ὡς στήλη γὰρ ζωῆς ἐγγεγραμμένη τῷ ναῷ τῷ θαυμαστῷ τῶν Ἀποστόλων πᾶσιν ἐκφώνει, καθάπερ καὶ σὺ τὸ πρῶτον,
τὸ θεῖον γράψας Χριστοῦ Εὐαγγέλιον.
