(Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸν παραινετικὸ λόγο «Εἰς τὴν εἴσοδον τῆς ἄγ. Τεσσαρακοστῆς» τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου)
Θέλω νὰ σᾶς ἀναγγείλω ὅτι ἦλθε ἡ ἁγία Τεσσαρακοστή, ποὺ εἶναι τὸ φάρμακο τῶν ψυχῶν μας. Διότι ὁ Κύριός μας, σὰν Πατέρας φιλόστοργος θέλει νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες, ποὺ κάναμε ἐπὶ τόσον καιρό. Κανόνισε μάλιστα ὡς μέσο θεραπείας καὶ τὴ νηστεία.
Κανεὶς λοιπὸν ἂς μὴ γίνεται κατσούφης, κανεὶς ἂς μὴ σκυθρωπάζει, ἀλλὰ ἂς σκιρτᾶ καὶ ἂς χαίρεται καὶ ἂς δοξάζει τὸ Θεό, ὁ ὁποῖος φροντίζει γιὰ τὶς ψυχές μας. Αὐτὸς μας καθόρισε τὴν ἄριστη ὁδὸ τῆς νηστείας, ποὺ μὲ πολλὴ χαρὰ πρέπει ὁ καθένας μας νὰ τὴν ὑποδεχθεῖ.
Οἱ εἰδωλολάτρες νομίζουν γιὰ γιορτὲς καὶ πανηγύρεις τὴ μέθη καὶ ὅλη τὴν ἄλλη ἀκολασία καὶ τὶς ἐλεεινότητες καὶ ἀσχήμιες, ποὺ ἀκολουθοῦν. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ ὅμως θεωρεῖ ὡς γιορτὴ καὶ πανηγύρι τὴ νηστεία καὶ τὴν ἀπάρνηση τῆς κοιλιοδουλείας καὶ ὅλες τὶς ἀρετές, ποὺ προέρχονται ἀπὸ αὐτήν.
Διότι ἡ Ἐκκλησία εἶναι θεραπευτήριο πνευματικό. Γι’ αὐτὸ πρέπει ἐκεῖνοι ποὺ ἔρχονται στὴν Ἐκκλησία νὰ παίρνουν τὰ κατάλληλα φάρμακα καὶ νὰ τὰ τοποθετοῦν στὰ τραύματα τῆς ψυχῆς τους καὶ ἔτσι νὰ ἐπιστρέφουν στὸ σπίτι τους.
Ἡ ἀκρόαση τοῦ θείου λόγου ἀπὸ μόνη της δὲν ὠφελεῖ, ἂν δὲν ἔχεις νὰ παρουσιάσεις ἀνάλογα ἔργα ἀρετῆς. «Οὒχ οἱ ἀκροαταὶ τοῦ νόμου δίκαιοι παρὰ τῷ Θεῶ, ἀλλ’ οἱ ποιηταὶ τοῦ νόμου δικαιωθήσονται» (Ρώμ. β΄ 13), λέει ὁ μακάριος Παῦλος. Καὶ ὁ Χριστὸς διδάσκοντας τὸ λαὸ ἔλεγε: «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοί, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ’ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Μάτθ. ζ΄ 21).
Τὸ γνωρίζουμε, ἀγαπητοί, ὅτι, ἐὰν περιοριζόμαστε μόνο νὰ ἀκοῦμε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, χωρὶς νὰ ἐπακολουθεῖ ἡ ἔμπρακτη ἐφαρμογή, δὲν ἔχουμε νὰ ὠφεληθοῦμε τίποτε. Ἂς μὴ γινόμαστε λοιπὸν μόνο ἀκροατές, ἀλλὰ καὶ ἂς ἐφαρμόζουμε τὶς θεῖες ἐντολές. Γιατί ὅταν τὰ ἔργα συνοδεύουν τοὺς λόγους, τότε θὰ ἔχουμε πολλὴ παρρησία. Μὲ πολὺ ἐνδιαφέρον λοιπὸν καὶ μὲ πολλὴ προσοχὴ ἀκοῦστε ὅσα θὰ πῶ περὶ τῆς νηστείας.
Ὅπως ἡ πολυφαγία προξενεῖ ἀναρίθμητα κακὰ στὸ ἀνθρώπινο γένος, ἔτσι καὶ ἡ νηστεία καὶ ἡ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὴν κοιλιοδουλεία ὑπῆρξε πάντοτε αἰτία ἀνέκφραστων ἀγαθῶν σέ μας. Ὅταν στὴν ἀρχὴ ἔπλασε ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπο, γνώριζε ὅτι αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ φάρμακο τῆς νηστείας ἦταν χρήσιμο γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς του. Γι’ αὐτὸ ἀμέσως καὶ ἐκ τῶν προτέρων αὐτὴ τὴν ἐντολὴ ἔδωσε στὸν πρωτόπλαστο: «Ἀπὸ τοὺς καρποὺς ὅλων τῶν δέντρων ποὺ βρίσκονται στὸν Παράδεισο ἔχετε τὴν ἄδεια νὰ τρῶτε. Ἀπὸ τοὺς καρποὺς ὅμως τοῦ δέντρου «τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρὸν» δὲ σᾶς ἐπιτρέπω νὰ φᾶτε» (Γενεσ. β΄ 16).
Αὐτὸ ποὺ εἶπε τότε στὸν πρωτόπλαστο, δηλαδὴ «φάε αὐτὸ καὶ ἐκεῖνο μὴ τὸ φᾶς», ἦταν εἰκόνα τῆς νηστείας. Ἐνῶ ὅμως ἔπρεπε νὰ τηρήσει τὴν ἐντολή, δὲν τὴν τήρησε, νικήθηκε ἀπὸ τὴ λαιμαργία καὶ μὲ τὴν παρακοὴ καταδικάσθηκε νὰ πεθάνει.
Εἶδες, ἀγαπητέ, μὲ ποιὸν τρόπο εἰσῆλθε ὁ θάνατος στὸ ἀνθρώπινο γένος μὲ τὴ λαιμαργία; Εἶδες τὴ βλάβη, ἡ ὁποία προῆλθε ἀπὸ αὐτήν; Πρόσεξε τώρα νὰ δεῖς καὶ τὴν ὠφέλεια ἀπὸ τὴ νηστεία. Νήστευσαν οἱ Νινευίτες, στέρησαν τὴν τροφὴ ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὰ ζῶα τους καὶ μετανόησαν, ἄφησαν τὰ ἁμαρτωλά τους ἔργα, καὶ ἔτσι παρακίνησαν τὸν Κύριο νὰ τοὺς δείξει τὴ φιλανθρωπία Του καὶ νὰ ἀνακαλέσει τὴν ἀπόφαση ποὺ εἶχε λάβει γιὰ νὰ καταστρέψει τὴν πόλη τους.
Κατανοώντας, λοιπόν, ὅλα αὐτά, ἀγαπητοί, καὶ ἔχοντας μεγάλο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴ σωτηρία μας, ἂς καταφρονήσουμε τὶς ἀνωφελεῖς καὶ ἐπιβλαβεῖς ἀπολαύσεις. Ἂς ἀγαπήσουμε τὴ νηστεία καὶ ὅλη γενικὰ τὴ χριστιανικὴ συμπεριφορά. Ἂς παρουσιάσουμε μεγάλη μεταβολὴ στὸ βίο μας καὶ κάθε μέρα ἂς φροντίζουμε δραστήρια νὰ πράττουμε καλὰ ἔργα.
Ἔτσι, ἀφοῦ ἐμπορευθοῦμε καθ’ ὅλη τὴν περίοδο τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς τὸ πνευματικὸ ἐμπόριο τῶν ἀρετῶν, θὰ συγκεντρώσουμε πολὺ πλοῦτο ἀρετῆς. Θὰ ἀξιωθοῦμε μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ φτάσουμε καὶ στὴ μεγάλη ἡμέρα τοῦ ἁγίου Πάσχα καὶ μὲ παρρησία νὰ προσέλθουμε στὴ φρικτὴ καὶ πνευματικὴ τράπεζα. Θὰ μετάσχουμε στὰ ἀνέκφραστα ἐκεῖνα καὶ ἀθάνατα ἀγαθὰ μὲ καθαρὴ συνείδηση καὶ θὰ γεμίσουμε μὲ τὴ χάρη ποὺ αὐτὰ δίνουν.
