Τὸ Σάββατο πρὶν ἀπὸ τὴν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς, λέγεται «Σάββατο τῶν Ψυχῶν» ἢ Ψυχοσάββατο. Εἶναι τὸ δεύτερο ἀπὸ τὰ δύο Ψυχοσάββατα τοῦ ἔτους (τὸ πρῶτο ἐπιτελεῖται το Σάββατο πρὶν ἀπὸ τὴν Κυριακή της Ἀπόκριας). Ὁ λόγος ποὺ τὸ καθιέρωσε ἡ Ἐκκλησία μας, παρ' ὅτι κάθε Σάββατο εἶναι ἀφιερωμένο στοὺς κεκοιμημένους, εἶναι ὁ ἑξῆς:
Ἐπειδὴ πολλοὶ κατὰ καιροὺς πέθαναν μικροὶ ἢ στὴν ξενιτιὰ ἢ στὴ θάλασσα ἢ στὰ ὅρη καὶ τοὺς κρημνοὺς ἢ καὶ μερικοί, λόγω φτώχειας, δὲν μπόρεσαν νὰ ἔχουν τὰ καθιερωμένα μνημόσυνα, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας θέσπισαν τὸ μνημόσυνο αὐτὸ καὶ ἔχουν καθορίσει ξεχωριστὴ ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος γι’ αὐτούς.
Ὅπως ἡ Κυριακὴ εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ἕνα ἑβδομαδιαῖο Πάσχα, ἔτσι τό Σάββατο εἶναι ἡ ἡμέρα τῶν κεκοιμημένων, γιὰ νὰ τοὺς μνημονεύουμε καὶ νὰ ἔχουμε κοινωνία μαζί τους. Σὲ κάθε προσευχὴ καὶ ἰδιαίτερα στὶς προσευχὲς τοῦ Σαββάτου ὁ πιστὸς μνημονεύει τοὺς οἰκείους, συγγενεῖς καὶ προσφιλεῖς, ἀκόμη καὶ τοὺς ἐχθρούς του ποὺ ἔφυγαν ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτό.Τὴν ἡμέρα αὐτὴ φτιάχνουμε κόλλυβα καὶ φέρνουμε προσφορο για τὴ θεία Λειτουργία, ποὺ ἀναγράφονται τὰ ὀνόματα τῶν ζώντων καὶ τῶν κεκοιμημένων, τὰ ὁποία μνημονεύονται.
Κατὰ τὰ δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα ἡ Ἐκκλησιὰ μας μνημονεύει:
* Ὅλους ἐκείνους ποὺ πέθαναν σὲ ξένη γῆ καὶ χώρα, σὲ στεριὰ καὶ σὲ θάλασσα.
* Ἐκείνους ποὺ πέθαναν ἀπὸ λοιμικὴ ἀσθένεια, σὲ πολέμους, σὲ παγετούς, σὲ σεισμοὺς καὶ θεομηνίες.
* Ὅσους κάηκαν ἢ χάθηκαν.
* Ἐκείνους ποὺ ἦταν φτωχοὶ καὶ ἄποροι καὶ δὲν φρόντισε κανεὶς νὰ τοὺς τιμήσει μὲ τὶς ἀνάλογες Ἀκόλουθες καὶ τὰ Μνημόσυνα.
Μὲ αὐτὴν τὴν πίστη ἀναθέτουμε στὴν ἀγάπη καὶ στὴν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ «ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους», τοὺς ζωντανοὺς ἀλλὰ καὶ τοὺς κεκοιμημένους μας καὶ τὰ μνημόσυνα θεωροῦνται ΥΨΙΣΤΗ ΜΟΡΦΗ ΑΓΑΠΗΣ πρὸς τοὺς ἀδελφούς που δὲν εἶναι πιὰ μαζί μας.
Ψυχοσάββατο τῆς Πεντηκοστῆς.
Ἑορτάζει 48 ἡμέρες μετὰ τὸ Ἅγιο Πάσχα.
Ὁ μακαριστὸς π.Παΐσιος ελεγε γιὰ τὰ μνημόσυνα...
- Γέροντα, οἱ ὑπόδικοι νεκροὶ (πλὴν τῶν Ἁγίων) μποροῦν νὰ προσεύχονται;
-Ἔρχονται σὲ συναίσθηση καὶ ζητοῦν βοήθεια, ἀλλὰ δὲν μποροῦν νὰ βοηθήσουν τὸν ἑαυτό τους. Ὅσοι βρίσκονται στὸν Ἅδη μόνο ἕνα πράγμα θὰ ἤθελαν ἀπὸ τὸν Χριστό: νὰ ζήσουν πέντε λεπτὰ γιὰ νὰ μετανοήσουν. Ἐμεῖς ποὺ ζοῦμε, ἔχουμε περιθώρια μετανοίας, ἐνῶ οἱ καημένοι οἱ κεκοιμημένοι δὲν μποροῦν πιὰ μόνοι τους νὰ καλυτερεύσουν τὴν θέση τους, ἀλλὰ περιμένουν ἀπὸ ἐμᾶς βοήθεια. Γι’ αὐτὸ ἔχουμε χρέος νὰ τοὺς βοηθοῦμε μὲ τὴν προσευχή μας.
Μοῦ λέει ὁ λογισμός οτι μόνο τὸ δέκα τοῖς ἑκατὸ ἀπὸ τοὺς ὑπόδικους νεκροὺς βρίσκονται σὲ δαιμονικὴ κατάσταση, καὶ ἐκεῖ ποὺ εἶναι, βρίζουν τὸν Θεό, ὅπως οἱ δαίμονες. Δὲν ζητοῦν βοήθεια, ἀλλὰ καὶ δὲν δέχονται βοήθεια! Γιατί, τί νὰ τοὺς κάνει ὁ Θεός; Σὰν ἕνα παιδὶ ποὺ ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν πατέρα του, σπαταλάει ὅλη τὴν περιουσία του καὶ ἀπὸ πάνω βρίζει καὶ τὸν πατέρα του. Ε, τί νὰ τὸ κάνει αὐτὸ ὁ πατέρας του; Οἱ ἄλλοι ὅμως οἱ ὑπόδικοι, ποὺ ἔχουν λίγο φιλότιμο, αἰσθάνονται τὴν ἐνοχή τους, μετανοοῦν καὶ ὑποφέρουν γιὰ τὶς ἁμαρτίες. Ζητοῦν νὰ βοηθηθοῦν καί βοηθιοῦνται μέ τίς προσευχές τῶν πιστῶν.
Τοὺς δίνει δηλαδὴ ὁ Θεὸς μία εὐκαιρία, τώρα ποὺ εἶναι ὑπόδικοι, νὰ βοηθηθοῦν μέχρι νὰ γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία. Καὶ ὅπως σὲ αὐτὴ τὴ ζωή, ἂν κάποιος εἶναι φίλος μὲ τὸν βασιλιά, μπορεῖ νὰ μεσοαλαβήσει καὶ νὰ βοηθήσει ἕναν ὑπόδικο, ἔτσι κι ἂν εἶναι κανεὶς φίλος μὲ τὸν Θεό, μπορεῖ νὰ μεσολαβήσει στὸ Θεὸ μὲ τὴν προσευχή του καὶ νὰ μεταφέρει τοὺς ὑπόδικους ἀπὸ τὴν μία φυλακὴ σὲ ἄλλη καλύτερη, ἀπὸ τὸ ἕνα κρατητήριο σὲ ἕνα ἄλλο καλύτερο. Ἢ ἀκόμα μπορεῖ νὰ τοὺς μεταφέρει καὶ σὲ ἕνα δωμάτιο ἢ σὲ διαμέρισμα.
Ὅπως ἀνακουφίζουμε τοὺς φυλακισμένους μὲ ἀναψυκτικὰ κλπ ποὺ τοὺς πηγαίνουμε, ἔτσι καὶ τοὺς νεκρούς τους ἀνακουφίζουμε μὲ τὶς προσευχές καί τίς ἐλεημοσύνες ποὺ κάνουμε γιὰ τὴ ψυχή τους. Οἱ προσευχὲς τῶν ζώντων γιὰ τοὺς κεκοιμημένους καὶ τὰ μνημόσυνα εἶναι ἡ τελευταία εὐκαιρία ποὺ δίνει ὁ Θεὸς στοὺς κεκοιμημένους νὰ βοηθηθοῦν, μέχρι νὰ γίνει ἡ τελικὴ Κρίση. Μετά τὴν δίκη δὲν θὰ ὑπάρχει δυνατότητα νὰ βοηθηθοῦν….
Ὁ Θεὸς θέλει νὰ βοηθήσει τοὺς κεκοιμημένους, γιατί πονάει γιὰ τὴ σωτηρία τους, ἀλλὰ δὲν τὸ κάνει, γιατί ἔχει ἀρχοντιά. Δὲν θέλει νὰ δώσει δικαίωμα στὸ διάβολο νὰ πεῖ: Πῶς τὸν σώζεις αὐτόν, ἐνῶ δὲν κοπίασε; Ὅταν ἐμεῖς προσευχόμαστε γιὰ τοὺς κεκοιμημένους, Τοῦ δίνουμε τὸ δικαίωμα νὰ ἐπεμβαίνει. Περισσότερο μάλιστα συγκινεῖται ὁ Θεὸς ὅταν προσευχόμαστε γιὰ τοὺς κεκοιμημένους παρὰ γιὰ τοὺς ζῶντες.
Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἔχει τὰ κόλλυβα, τὰ μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα εἶναι ὁ καλύτερος δικηγόρος γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν κεκοιμημένων. Ἔχουν τὴ δυνατότητα καὶ ἀπὸ τὴν κόλαση νὰ βγάλουν τὴ ψυχή. Κι ἐσεῖς σὲ κάθε Θεία Λειτουργία νὰ διαβάζετε κόλλυβα γιὰ τοὺς κεκοιμημένους. Έχει νόημα τὸ σιτάρι: Σπείρετε ἐν φθορά, ἐγείρεται ἐν ἀφθαρσία δηλαδὴ συμβολίζει τὸ θάνατο καὶ τὴν ἀνάσταση τοῦ ἀνθρώπου, λέει ἡ Γραφή…
- Γέροντα, αὐτοὶ ποῦ ἔχουν πεθάνει πρόσφατα ἔχουν μεγαλύτερη ἀνάγκη ἀπὸ προσευχή;
- Ἔμ, ὅταν μπαίνει κάποιος στὴ φυλακή, στὴν ἀρχὴ δὲν δυσκολεύεται πιὸ πολύ; Νὰ κάνουμε προσευχὴ γιὰ τοὺς κεκοιμημένους ποὺ δὲν εὐαρέστησαν στὸν Θεό, γιὰ νὰ κάνει κάτι καὶ γι’ αὐτοὺς ὁ Θεός. Ἰδίως, ὅταν ξέρουμε ὅτι κάποιος ἦταν σκληρός, γιατί μπορεῖ νὰ νομίζουμε ὅτι ἦταν σκληρός, ἀλλὰ στὴ πραγματικότητα νὰ μὴν ἦταν- καὶ εἶχε ἁμαρτωλὴ ζωή, τότε νὰ κάνουμε πολλή προσευχή, Θεῖες Λειτουργίες, Σαρανταλείτουργα γιὰ τὴ ψυχή του καὶ νὰ δίνουμε ἐλεημοσύνη σὲ φτωχοὺς γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς του, γιὰ νὰ εὐχηθοῦν οἱ φτωχοὶ “νὰ ἁγιάσουν τὰ κόκκαλα του”, ὥστε νὰ καμθεῖ ὁ Θεὸς καὶ νὰ τὸν ἐλεήσει.Ἒτσi ὅτι δὲν ἔκανε ἐκεῖνος, τὸ κάνουμε ἐμεῖς γι’ αὐτόν. Ἐνῶ ἕνας ἄνθρωπος ποὺ εἴχε καλοσυνη ἀκόμα καὶ ἂν ἡ ζωή του δὲν ἦταν καλή, ἐπειδὴ εἶχε καλὴ διάθεση, μὲ λίγη προσευχὴ πολὺ βοηθιέται.
Ἔχω ὑπόψη μου γεγονότα ποὺ μαρτυροῦν πόσο οἱ κεκοιμημένοι βοηθιοῦνται μὲ τὴν προσευχὴ πνευματικῶν ἀνθρώπων. Κάποιος ἦρθε στὸ Καλύβι καὶ μοῦ εἶπε μὲ κλάματα: Γέροντα, δὲν ἔκανα προσευχὴ γιὰ κάποιο γνωστό μου κεκοιμημένο καὶ μοῦ παρουσιάστηκε στὸν ὕπνο μου. Εἴκοσι μέρες, μοῦ εἶπε, ἔχεις νὰ μὲ βοηθήσεις, μὲ ξέχασες καὶ ὑποφέρω! Πράγματι, μοῦ λέει (ὁ προσκηνυτὴς) ἐδῶ καὶ 20 μέρες εἶχα ξεχαστεῖ μὲ διάφορες μέριμνες καὶ οὔτε γιὰ τὸν ἑαυτό μου δὲν προσευχόμουν.
- Ὅταν, Γέροντα, πεθάνει κάποιος καὶ μᾶς ζητήσουν νὰ προσευχηθοῦμε γι’ αὐτόν, εἶναι καλὸ νὰ κάνουμε κάθε μέρα ἕνα κομποσχοίνι μέχρι τὰ σαράντα;
- Ἅμα κάνεις κομποσχοίνι γι’αὐτόν, βάλε καὶ ἄλλους κεκοιμημένους. Γιατί νὰ πάει ἡ ἁμαξοστοιχία στὸν προορισμό της μὲ ἕναν μόνο ἐπιβάτη, ἐνῶ χωράει καὶ ἄλλους; Πόσοι κεκοιμημένοι ἔχουν ἀνάγκη οἱ καημένοι καὶ ζητοῦν βοήθεια καὶ δέν ἔχουν κανένα να προσευχηθεῖ γι αὐτούς! Μερικοί, κάθε τόσο, κάνουν μνημόσυνο μόνο γιὰ κάποιον δικό τους. Μὲ αὐτὸ τὸ τρόπο δὲν βοηθιέται οὔτε ὁ δικός τους, γιατί ἡ προσευχή τους δὲν εἶναι τόσο εὐάρεστη στὸ Θεό. Ἀφοῦ τόσα μνημόσυνα ἔκαναν γι’ αὐτόν, ἂς κάνουν συγχρόνως καὶ γιὰ τοὺς ξένους.
-Γέροντα, οἱ νεκροὶ ποῦ δὲν ἔχουν ἀνθρώπους νὰ προσεύχονται γι’αὐτοὺς βοηθιοῦνται ἀπὸ τὶς προσευχὲς ἐκείνων ποῦ προσεύχονται γενικὰ γιὰ τοὺς κεκοιμημένους;
- Καὶ βέβαια βοηθιοῦνται. Ἐγώ, ὅταν προσεύχομαι γιὰ ὅλους τους κεκοιμημένους, βλέπω στὸν ὕπνο μου τοὺς γονεῖς μου, γιατί ἀναπαύονται ἀπὸ τὴν προσευχὴ ποὺ κάνω. Κάθε φορᾶ ποὺ ἔχω Θεία Λειτουργία, κάνω γενικὸ μνημόσυνο γιὰ ὅλους τους κεκοιμημένους… Ἂν καμιὰ φορᾶ δὲν κάνω εὐχὴ γιὰ τοὺς κεκοιμημένους, παρουσιάζονται γνωστοὶ κεκοιμημένοι μπροστά μου. Ἕναν συγγενῆ μου, ποὺ εἶχε σκοτωθεῖ στὸ πόλεμο, τὸν εἶδα μπροστά μου μετὰ τὴ Θεία Λειτουργία, τὴν ὥρα τοῦ μνημοσύνου, γιατί αὐτὸν δὲν τὸν εἶχα γραμμένο μὲ τὰ ὀνόματα τῶν κεκοιμημένων, ἐπειδὴ μνημονεύονταν στὴ Προσκομιδὴ μὲ τοὺς ἠρωικῶς πεσόντες. Κι ἐσεῖς στὴν Ἁγία Πρόθεση νὰ μὴ δίνετε νὰ μνημονευθοῦν μόνο ὀνόματα ἀσθενῶν, ἀλλὰ καὶ ὀνόματα κεκοιμημένων, γιατί μεγαλυτερη ἀνάγκη ἔχουν οἱ κεκοιμημένοι!
Ὁ ἄνθρωπος μετὰ το θάνατο συνεχίζει νὰ διατηρεῖ τὶς δυνάμεις τῆς συνειδητότητάς του, καὶ μπορεῖ νὰ συνεχίσει νὰ ἐπικοινωνεῖ μὲ τὸν Θεό. Δὲν ἐννοῶ ὅτι ἡ ψυχὴ θὰ προσεύχεται στὸν Θεὸ ζητώντας αὐτὸ ἢ ἐκεῖνο τὸ ἀντικείμενο, ἢ αὐτὴ ἢ ἐκείνη τὴ χάρη. Ὅταν λέω προσευχή, ἐννοῶ τὴν ἐνέργεια ποὺ ἑνώνει τοὺς ἀνθρώπους μὲ τὸν Θεό.
Μὲ αὐτὸ τὸ εἴδος προσευχης, οἱ νεκροὶ μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ ὁλόκληρη τὴν ἀνθρώπινη φυλή, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ποὺ ἐπικοινωνοῦμε καὶ προσευχόμαστε γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν νεκρῶν. Γι’ αὐτὸ ἔχουμε τὰ μνημόσυνα. Εἶναι ὁ τρόπος ποὺ χρησιμοποιοῦμε γιὰ νὰ ἐπικοινωνοῦμε, μὲ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μὲ ἐκείνους ποὺ ἔχουν φύγει ἤδη γιὰ τὸ μεγάλο ταξίδι.
