Δημήτριον νύττουσι λόγχαι Χριστέ μου,
Ζηλοῦντα πλευρᾶς λογχονύκτου σῆς πάθος.
Εἰκοστῇ μελίαι Δημήτριον ἕκτῃ ἀνεῖλον.
Ὁ Ἅγιος Δημήτριος γεννήθηκε περὶ τὸ 280 - 284 μ.Χ. καὶ μαρτύρησε ἐπὶ τῶν αὐτοκρατόρων Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοὺ τὸ 303 μ.Χ. ἢ τὸ 305 μ.Χ. ἢ (τὸ πιὸ πιθανό) τὸ 306 μ.Χ.
Ὁ Δημήτριος ἦταν γόνος ἀριστοκρατικῆς οἰκογένειας στὴ Θεσσαλονίκη. Σύντομα ἀνελίχθηκε στὶς βαθμίδες τοῦ Ρωμαϊκοῦ στρατοῦ μὲ ἀποτέλεσμα σὲ ἡλικία 22 ἐτῶν νὰ φέρει τὸ βαθμὸ τοῦ χιλιάρχου. Ὡς ἀξιωματικός τοῦ ρωμαϊκοῦ στρατοῦ κάτω ἀπὸ τὴ διοίκηση τοῦ Τετράρχη (καὶ ἔπειτα αὐτοκράτορα) Γαλερίου Μαξιμιανού, ὅταν αὐτοκράτορας ἦταν ὁ Διοκλητιανός, ἔγινε χριστιανὸς καὶ φυλακίστηκε στὴν Θεσσαλονίκη τὸ 303 μ.Χ., διότι ἀγνόησε τὸ διάταγμα τοῦ αὐτοκράτορα Διοκλητιανοῦ «περὶ ἀρνήσεως τοῦ χριστιανισμοῦ». Μάλιστα λίγο νωρίτερα εἶχε ἱδρύσει κύκλο νέων πρὸς μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Στὴ φυλακὴ ἦταν καὶ ἕνας νεαρὸς χριστιανὸς ὁ Νέστορας, ὁ ὁποῖος θὰ ἀντιμετώπιζε σὲ μονομαχία τὸν φοβερὸ μονομάχο τῆς ἐποχῆς Λυαῖο. Ὁ νεαρὸς χριστιανὸς πρὶν τὴ μονομαχία ἐπισκέφθηκε τὸν Δημήτριο καὶ ζήτησε τὴ βοήθειά του. Ὁ Ἅγιος Δημήτριος τοῦ ἔδωσε τὴν εὐχή του καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν ὁ Νέστορας νὰ νικήσει τὸ Λυαῖο καὶ νὰ προκαλέσει τὴν ὀργὴ τοῦ αὐτοκράτορα. Διατάχθηκε τότε νὰ θανατωθοῦν καὶ οἱ δυό, Νέστορας καὶ Δημήτριος.
Οἱ συγγραφεῖς ἐγκωμίων τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης, Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καὶ Δημήτριος Χρυσολωρᾶς, ἀναφέρουν ὅτι τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου ἐτάφη στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου, ὁ δὲ τάφος μετεβλήθη σὲ βαθὺ φρέαρ ποὺ ἀνέβλυζε μύρο, ἐξ οὐ καὶ ἡ προσωνυμία τοῦ Μυροβλήτου.
Στὶς βυζαντινὲς εἰκόνες ἀλλὰ καὶ στὴ σύγχρονη ἁγιογραφία ὁ Ἅγιος Δημήτριος παρουσιάζεται ἀρκετὲς φορὲς ὡς καβαλάρης μὲ κόκκινο ἄλογο (σὲ ἀντιδιαστολὴ τοῦ λευκοῦ ἀλόγου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου) νὰ πατᾶ τὸν ἄπιστο Λυαῖο.
Σήμερα ὁ Ἅγιος Δημήτριος τιμᾶται ὡς πολιοῦχος Ἅγιος τῆς Θεσσαλονίκης.
Ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ θαύματα τοῦ Ἁγίου εἶναι καὶ τὸ ἑξῆς. Τὸ 1823 μ.Χ. οἱ Τοῦρκοι ποὺ ἦταν ἀμπαρωμένοι στὴν Ἀκρόπολη τῆς Ἀθήνας ἑτοίμαζαν τὰ πυρομαχικά τους γιὰ νὰ χτυπήσουν μὲ τὰ κανόνια τους, τοὺς Ἕλληνες ποὺ βρισκόντουσαν στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, μὰ ὁ Ἅγιος Δημήτριος ἔκανε τὸ θαῦμα του γιὰ νὰ σωθοῦν οἱ Χριστιανοὶ καὶ ἡ πυρίτιδα ἔσκασε στὰ χέρια τῶν Τούρκων καταστρέφοντας καὶ τμῆμα τοῦ μνημείου τοῦ Παρθενῶνα. Γιὰ νὰ θυμοῦνται αὐτὸ τὸ θαῦμα, ὁ Ναὸς λέγεται ἀπὸ τότε Ἅγιος Δημήτριος Λουμπαρδιάρης, ἀπὸ τὴν λουμπάρδα δηλαδὴ τὸ κανόνι τῶν Τούρκων ποὺ καταστράφηκε.
Πολιοῦχος: Θεσσαλονίκη, Ἐλασσόνα, Λαγκαδᾶς,Κηφισιά, Ναύπακτος, Σιάτιστα, Μικρὸς Βάλτος Κορίνθου, Ἅγιος Δημήτριος Ἀττικῆς, Αὐλῶνας Ἀττικῆς, Χρυσούπολη, Ἁλμυρός, Κολινδρός, Πετρούπολη, Κερατέα.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Μέγαν εὕρατο ἐv τοῖς κιvδύvοις, σὲ ὑπέρμαχοv, ἡ οἰκουμένη, Ἀθλοφόρε τὰ ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τὴν ἔπαρσιν, ἐν τῷ σταδίῳ θαῤῥύvας τὸν Νέστορα, οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε,
Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Αὐτόμελον.
Τοῖς τῶv ἰαμάτωv σου ῥείθροις Δημήτριε, τὴv Ἐκκλησίαν Θεὸς ἐπορφύρωσεv, ὁ δούς σοι τὸ κράτος ἀήττητοv, καὶ περιέπωv τὴν πόλιv σου ἄτρωτοv· αὐτῆς γὰρ ὑπάρχεις τὸ στήριγμα.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λογον.
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις καταπλουτῶν, ἀσεβείας τὴν πλάνην καταβαλών, Μάρτυς κατεπάτησας, τῶν τυράννων τὰ θράση, καὶ τῷ θείῳ πόθῳ, τὸν νοῦν πυρπολούμενος, τῶν εἰδώλων τὴν πλάνην, εἰς χάος ἐβύθισας· ὅθεν ἐπαξίως, ἀμοιβὴν τῶν ἀγώνων, ἐδέξω τὰ θαύματα, καὶ πηγάζεις ἰάματα, Ἀθλοφόρε Δημήτριε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Μεγαλυνάριον
Τὸν μέγαν ὁπλίτην καὶ ἀθλητήν, τὸν στεφανηφόρον, καὶ ἐν μάρτυσι θαυμαστόν, τὸν λόγχῃ τρωθέντα, πλευρὰν ὡς ὁ δεσπότης,
Δημήτριον τὸν θεῖον ὕμνοις τιμήσωμεν.
