Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος καὶ Βαπτιστὴς
Ὁ τελευταῖος καὶ μεγαλύτερος ἀπὸ τοὺς προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ὀνομάζεται «Πρόδρομος», γιατί μὲ τὸ κήρυγμα καὶ μὲ τὸ ἔργο του ἐσήμανε τὸν ἐρχομὸ τοῦ Ιησοῦ Χριστοῦ καὶ «Βαπτιστής», διότι βάπτιζε τοὺς ἀνθρώπους στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ καί ἐβάπτισε καὶ τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Τὸ βάπτισμα τοῦ Προδρόμου ἦταν μία συμβολικὴ πράξη καθαρμοῦ ἐκείνων, ποὺ πήγαιναν σ’ αὐτὸν νὰ ἐξομολογηθοῦν, ἦταν ὅμως καὶ ὁ τύπος τοῦ βαπτίσματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἰωάννης ἔλεγε: «Ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι, αὐτὸς βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ» (Μάρκου α΄ 8).
Ὁ Ἰωάννης (ἐξελληνισμένος τύπος τοῦ ἑβραϊκοῦ ὀνόματος Γιοχανᾶν, ποὺ σημαίνει «παρὰ Θεῷ εὗρον χάριν») γεννήθηκε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπό τόν ἱερέα Ζαχαρία καὶ τὴ γηραιὰ Ἐλισάβετ. Ἦταν συγγενὴς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς μητέρας Του καὶ ἕξι μόλις μῆνες μεγαλύτερός του. Ἔζησε ἀσκητικὸ βίο στὴν ἔρημο καὶ δὲν δίστασε νὰ ἐλέγξει ἀπερίφραστα καὶ κατὰ πρόσωπο τὴν ἀδικία καὶ τὴν ἠθικὴ ὑπόσταση τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς του. Αὐτὸ ἔγινε αἰτία νὰ συλληφθεῖ καὶ νὰ φυλακισθεῖ ἀπὸ τὸν τοπάρχη τῆς Ἰουδαίας Ἡρῴδη Ἀντύπα, ποὺ συζοῦσε παράνομα μὲ τὴν Ἡρῳδιάδα, σύζυγο τοῦ ἀδελφοῦ του Ἡρῴδη Φιλίππου. Ἡ Ἡρῳδιάδα ἔπεισε τὴν κόρη της Σαλώμη νὰ ζητήσει τὴν «κεφαλὴν τοῦ Ἰωάννου ἐπὶ πίνακι» (Μάρκου στ΄25) ὡς δῶρο γενεθλίων καὶ ὁ Ἡρῴδης Ἀντύπας γιὰ νὰ τὴν εὐχαριστήσει διέταξε τὸν ἀποκεφαλισμὸ τοῦ Ἰωάννη.
Ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος καὶ Βαπτιστῆς εἶναι ἀπὸ τοὺς δημοφιλέστερους ἁγίους στὴν Ἑλλάδα. Θεωρεῖται προστάτης καὶ φύλακας τῆς κουμπαριᾶς καὶ τῶν νοσούντων ἀπὸ ἐλονοσία. Τὸ ὄνομά του ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ συνηθισμένα βαφτιστικὰ ὀνόματα καὶ εἶναι παράγωγο πολλῶν ἐπωνύμων. Μεγάλος ἀριθμὸς ἐκκλησιῶν καὶ ξωκλησιῶν φέρουν τὸ ὄνομά του, καθὼς καὶ ἑκατοντάδες οἰκισμοί. Ἡ μνήμη του τιμᾶται ἀπὸ τήν Ἐκκλησία μας ἕξι φορὲς τὸν χρόνο:
7 Ἰανουαρίου, Σύναξη τοῦ Τιμίου Προφήτου Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.
24 Φεβρουαρίου, Α' καὶ Β' Εὕρεσις τῆς τιμίας κεφαλῆς τοῦ ἁγίου προφήτου, προδρόμου καὶ βαπτιστοῦ Ἰωάννου.
25 Μαΐου, Γ' Εὕρεσις τῆς τιμίας κεφαλῆς τοῦ ἁγίου προφήτου, προδρόμου καὶ βαπτιστοῦ Ἰωάννου.
24 Ἰουνίου, Γενέθλιον τοῦ Τιμίου Προφήτου Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.
29 Αὐγούστου, Ἀποτομή της κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προφήτου Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου. Ἡ ἡμέρα θεωρεῖται πένθιμη καὶ συνδέεται μὲ αὐστηρὴ νηστεία.
23 Σεπτεμβρίου, Σύλληψις Τιμίου Προδρόμου.
Ἀπολυτίκιο
Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων· σοὶ δὲ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γὰρ ὄντως καὶ Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καὶ ἐν ρείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τὸν κηρυττόμενον. Ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καὶ τοὶς ἐν Ἄδῃ, Θεὸν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καὶ παρέχοντα ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
