Ὁ ὅσιος Σάββας, ὁ Ἡγιασμένος

2 osiossavvasigiasmenos

 

«Ψυχήν ὄπισθεν τοῦ Θεοῦ κολλῶν πάλαι,

ἔμπροσθεν αὐτοῦ νῦν παρίσταται Σάββας.

Θεσπεσίοιο πόλου πέμπτη Σάββας ἐντός ἐσήχθης».

 

    Μιά μεγάλη μορφή τοῦ ἀρχαίου μοναχισμοῦ εἶναι ἀσφαλῶς ὁ Ὅσιος Σάββας ὁ «ἡγιασμένος», πού ὑπῆρξε ἕνας γνήσιος ἑρμηνευτής τοῦ μοναχικοῦ πνεύματος καί ταυτόχρονα μιά ἔνθερμη μορφή τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. Σέ μιά ἐποχή πού ἡ αἱρετική κακοδοξία θέλησε νά καταλύσει τήν ὀρθότητα τῆς πίστεως  ὁ ἡγιασμένος ὅσιος ἔδωσε τή μαρτυρία του.

    Ὁ ὅσιος Σάββας εἶχε ἐπίγειά του πατρίδα τή Μουταλάσκη τῆς Καππαδοκίας. Ἐκεῖ εἶδε τό φῶς τῆς ζωῆς τό 439 μ.Χ. Οἱ γονεῖς του εὐσεβεῖς χριστιανοί τῆς Καππαδοκίας, πού ὀνομάζονταν Ἰωάννης καί Σοφία, ἀνάθρεψαν τό παιδί τους μεταδίνοντάς του τίς ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, καί τίς ὁποῖες δεχόταν μέ πολύ χαρά ὁ μικρός γιός τους.

    Ὕστερα ἀπό λίγο καιρό ὁ πατέρας του, πού ἦταν στρατιωτικός, ἔπρεπε νά μεταβεῖ γιά κάποια ὑπόθεση. Στήν Ἀλεξάνδρεια πῆρε καί τή γυναίκα του, ἐνῶ τό μικρό Σάββα τόν ἀφήνει νά τόν φροντίζει ὁ ἀδελφός τῆς γυναίκας του, ὁ Ἑρμείας. Ὁ Σάββας τότε πέντε χρόνων. Καί ὅπως ἀναφέρουν οἱ συναξαριστές, στό μικρό Σάββα ἄρεσε νά τρέχει στό Ναό τῆς πατρίδας του καί νά τόν φροντίζει, ἐνῶ ὁ εὐσεβής ἱερέας τοῦ Ναοῦ τόν χειραγωγοῦσε στά τῆς θείας λατρείας.  

    Ὕστερα ἀπό λίγο καιρό ὁ Σάββας ἀντιλαμβάνεται μιά διαμάχη ἀνάμεσα στούς θείους του, πάνω στό θέμα τῆς διαχειρήσεως τῆς περιουσίας τοῦ πατέρα του μέ ἀποτέλεσμα νά ἀηδιάσει τίς κοσμικές συμπεριφορές καί τίς ἴντριγκες πού δημιουργοῦνται ἀπό τά πλούτη. Ὁ νεαρός Σάββας μέ σκέψη ὡρίμου ἀνθρώπου ἐγκαταλείπει χρήματα, πλούτη καί ὅλα τά κοσμικά πράγματα καί καταφεύγει σέ μοναστήρι τῶν Φλαβιανῶν, πού βρίσκεται κοντά στήν πατρίδα. Ἐδῶ παρακαλεῖ τόν ἡγούμενο νά τόν δεχθεῖ στή Μονή του. Ἡ παραμονή του στό Μοναστήρι ἐντυπωσιάζει ὅλους. Ἡ ὅλη βιοτή καί πολιτεία του παρά τό νεαρό τῆς ἡλικίας ἔδειχνε ἕνα ἄνθρωπο μέ ἐκπλήσουσα ὡριμότητα. Σ’ ὅλους τούς μοναστικούς κανόνες ἔδειχνε μιά ἀπαράμιλλη προθυμία καί στά ἀσκητικά παλαίσματα σημαντική πρόοδο. Ὅλοι οἱ ἀδελφοί τοῦ μοναστηριοῦ ἔδειχναν τό σεβασμό καί τήν ἐκτίμησή τους στό νεαρό μοναχό.

    Ὕστερα ἀπό ἀρκετή παραμονή στή Μονή, ἔρχεται προσκυνητής τῶν Ἁγίων Τόπων. Ἐκτός ἀπό τό προσκύνημα στήν Ἀγία Σιών, ὁ Σάββας ἤθελε νά γνωρίσει καί μεγάλα πνευματικά ἀναστήματα, πού ἐγκαταβίωναν στά μοναστήρια τῆς Παλαιστίνης. Νά σημειώσουμε, ὅτι ὅταν ἔφθασε στούς ἁγίους Τόπους ἦταν μόλις δέκα ὀκτώ χρονῶν. Φθάνοντας στά Ἱεροσόλυμα ἦταν ἐποχή τοῦ χειμώνα. Προσκύνησε τό Ναό τῆς Ἀναστάσεως, τό φρικτό Γολγοθά καί ἀκολούθως ἐγκαταβίωσε στή μονή τοῦ ἱεροῦ Πασαρίωνος. Μόλις ἔγινε γνωστή ἡ ἄφιξη τοῦ μοναχοῦ Σάββα ἤθελαν ὅλα τά μοναστήρια τῆς περιοχῆς νά ἐγκαταβιώσει σ’ αὐτά. Ὅταν ὅμως ὁ Σάββας γνώρισε τόν μεγάλο ὅσιο καί καθηγητή τῆς ἐρήμου, τόν Μέγα Εὐθύμιο, ἐντυπωσιάσθηκε τόσο πολύ πού ζήτησε νά μείνει κοντά του. Ὁ ὅσιος Εὐθύμιος ὅμως μέσα ἀπό διακριτικό χάρισμα δέν τόν πῆρε στή δική του Λαύρα, ἀλλά τόν ἔστειλε σέ μετόχι τῆς Μονῆς, καί τόν παρέδωσε στόν ἔμπειρο μοναχό Θεόκτιστο μέχρι νά δοκιμασθεῖ ἀκόμη περισσότερο στήν ὑπακοή, καί τήν ἐκρίζωση κάθε ἀτομικοῦ θελήματος. Ἔτσι καί ἔγινε. Ὁ «θεόφρων νεανίας» ἔδειξε θαυμαστό ζῆλο σ’ ὅλα τά ἀσκητικά παλαίσματα. Πρόθυμος σ’ ὅσα διακονήματα κι ἄν τόν ὁδήγησαν. Ταπείνωση, σεμνότητα, ἐγκράτεια, ὑπακοή ρίζωναν ὁλοένα καί βαθύτερα στήν καρδιά τοῦ μοναχοῦ Σάββα καί καρποφοροῦσαν «καρπόν ἑκατονταπλασίονα».   

    Ὅταν ἡ δοκιμασία ἔφθασε σέ ὑψηλές ἐπιδόσεις, ὁ ὅσιος Θεόκτιστος ἀναχώρησε γιά τά οὐράνια σκηνώματα. Τότε ὁ μοναχός Σάββας καί ὕστερα ἀπό τή συγκατάθεση, τόσο τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου, ὅσο καί τοῦ καινούργιου ἡγουμένου Λογγίνου ἔρχεται σ’ ἕνα ἐρημικό σημεῖο κοντά στή Λαύρα τοῦ ὁσίου Εὐθυμίου. Ὅταν ἀναχώρησε γιά τούς οὐρανούς ὁ ὅσιος Εὐθύμιος, στό σημεῖο ὅπου εἶχε τήν πνευματική παλαίστρα, ἵδρυσε μοναστήρι στό ὁποῖο ἄρχισαν νά καταφθάνουν πολλοί καινούργιοι μοναχοί. Ἡ πνευματική πρόοδος τῆς νέας Μονῆς ἔγινε ξακουστή. Ἔθεσε σέ ἐφαρμογή ὅσα συστήματα καί πνευματικά γυμνάσματα εἶχε ὁ ὅσιος Εὐθύμιος στή Λαύρα του. Σε ἡλικία 53 χρόνων ὁ ἐπίσκοπος τῶν Ἱεροσολύμων Σαλούστιος τόν χειροτόνησε ἱερέα. Τήν ἴδια ἐποχή πέθανε ἡ μητέρα του πού ἄφησε ὅλη τή μεγάλη της περιουσία στό μοναστήρι τοῦ γιοῦ της. Ὁ καλός οἰκονόμος τῶν πνευματικῶν Σάββας γίνεται καί ἔξοχος διαχειριστής καί τῆς περιουσίας αὐτῆς. Ἔκτισε εὐαγῆ ἱδρύματα στήν περιοχή τοῦ μοναστηριοῦ του, βοήθησε ὅσους εἶχαν ἀνάγκη.

    Σιγά, σιγά ἡ μονή τοῦ ἁγίου Σάββα γίνεται χῶρος ἱερός, μέ πνευματική ἀκτινοβολία. Σ’ αὐτήν καταφεύγουν γιά πνευματικό ἀνεφοδιασμό οἱ μοναχοί τῶν μοναστικῶν κέντρων τῆς Παλαιστίνης. Παράλληλα  μετατρέπεται καί κέντρο στηρίξεως τῶν πνευματικῶν καί ὑλικῶν ἀναγκῶν τῶν χριστιανῶν τῆς περιοχῆς.

    Μιά ἄλλη πτυχή τοῦ ἔργου τοῦ ὁσίου Σάββα ἦταν ἡ πολεμική στίς πλάνες τῆς αἱρέσεως τοῦ μονοφυσιτισμοῦ. Οἱ αἱρετικοί μονοφυσίτες εἶχαν καταδικασθεῖ ἀπό τήν Δ’ Οἰκουμενική Σύνοδο (451 μ. Χ.), ὅμως παρά τήν καταδίκη τους συνέχιζαν νά ρίχνουν τό δηλητήριό τους στήν ὀρθόδοξη πίστη τῶν χριστιανῶν. Ὁ ὅσιος ἔδειχνε σ’ ὅλους τήν ἀλήθεια τῆς διδασκαλίας τῆς ἁγίας Τετάρτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Δέ δίστασε νά ὀρθώσει τό πνευματικό του ἀνάστημα ἐναντίον τῶν κακοδοξιῶν τοῦ αἱρετικοῦ Πατριάρχου Ἀντιοχείας Σεβήρου. Ἀλλά καί νά ἐξουδετερώσει, μέ τήν ἀρετή τῆς ὑπομονῆς καί τῆς ἀνεξικακίας, τίς ὀχλαγωγικές  ἐπιδιώξεις τοῦ Σεβήρου στά Ἱεροσόλυμα. Ἡ παρουσία ἐκεῖ εἶχε καταλυτική ἐπίδραση κατά τῶν ἐνεργειῶν τῆς κακοδοξίας, ἐνῶ ὁ ὀρθόδοξος λαός ἐνισχυμένος ἀπό τήν παρουσία τοῦ ἁγίου πῆρε θάρρος, καί μέ πνευματική ὡριμότητα ξεπέρασε τίς ληστρικές καί ἀφόρητες πιέσεις τῶν αἱρετικῶν.  

    Ἀργότερα, παρά τά γηρατειά του, ταξίδευσε μέχρι τήν Κωνσταντινούπολη, τό 512 μ. Χ., καί συνάντησε τόν αὐτοκράτορα Ἰουστινιανό. Κατώρθωσε μέ τή φήμη του, ἀλλά καίν ἁγιότητά του νά πείσει τόν αὐτοκράτορα καί νά ἀνασταλεῖ ἡ ἐξορία τοῦ Πατριάρχου Ἠλία. Ὅμως τόν ἑπόμενο χρόνο ἡ ἐκτόπιση τοῦ Ἠλία δυστυχῶς ἔγινε. Ὁ ὅσιος τότε μάζεψε στά Ἱεροσόλυμα ὅλους τούς μοναχούς τῆς ἐρήμου, γιά νά προσταστεύσει τόν Ἠλία, ἐνῶ ἀναθεμάτισε τούς αἱρετικούς ἀπεσταλμένους τοῦ αὐτοκράτορα. Παρόμοια κινητοποίηση τῶν μοναχῶν θά ξανακάνει μετά ἀπό τρία χρόνια, τό 516 μ. Χ., προκειμένου νά στηρίξει στή θέση του τό νέο Πατριάρχη Ἱεροσολύμων, Ἰωάννη τόν Γ’ (516-524). Μάλιστα ἔστερξε σέ βοήθειά του καί ὁ ὅσιος Θεοδόσιος ὁ Κοινοβιάρχης. Ἡ κινητοποίηση αὐτή ἐξασφάλισε στήν Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων τήν ὀρθή πίστη, τή στιγμή πού οἱ καθέδρες τῶν Ἐκκλησιῶν, Κωνσταντινουπόλεως, Ἀλεξανδρίας καί Ἀντιοχείας εἶχαν περιέλθει σέ μονοφυσίτες.

    Ὁ μεγάλος καθηγητής τῆς ἐρήμου καί πλήρης ἡμερῶν, πνευματικά κατάκαρπος, θά παραδώσει τήν ἁγιασμένη ψυχή του στόν Κύριο. Ἦταν 5 Δεκεμβρίου τοῦ 532. Ἡ συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας γρήγορα τόν κατέταξε στή χορεία τῶν ἁγίων Της.

   Τό ἔτος 547 τό τίμιο του λείψανο  βρέθηκε μέσα στόν τάφο του ἀκέραιο καί ἀδιάλυτο. Μεταφέρθηκε στήν Κωνσταντινούπολη. Τό 1204 οἱ σταυροφόροι τό μετέφεραν στή Βενετία. Ἐδῶ παρέμεινε μέχρι τό 1965 πού ἐπιστράφηκε στή Λαύρα του.

   Στή μνήμη του ψάλλουμε τό Ἀπολυτίκιο σέ ἦχο  Α’. 

 

Τῆς ἐρήμου πολίτης

 

«Τῶν ὁσίων ἀκρότης καί Ἀγγέλοις ἐφάμιλλος, ὡς ἡγιασμένος ἐδείχθης, ἐκ παιδός Σάββα ὅσιε· οὐράνιον γάρ βίον ὑπελθών, πρός ἔνθεον ζωήν χειραγωγεῖς, διά λόγου τε καί πράξεως ἀληθοῦς, τούς πίστει ἐκβοῶντάς σοι· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σέ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά σοῦ, πᾶσιν ἰάματα».

 

    Πρίν λίγες ἡμέρες δημοσιεύθηκε κάποια διήγηση τοῦ Ἀρχιμ. Ἰγνάτιου, πού εἶναι Προϊστάμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῶν Ποιμένων, στή Μπέτ Σαχούρ. Ἡ Μονή αὐτή ἀνήκει στή Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σάββα. 

«Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1965 ἔγινε, μὲ πανηγυρικὲς τελετές, ἡ ἐπανακομιδὴ τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Σάββα τοῦ Ἠγιασμένου στὴν ἔρημό της Ἰουδαίας, στὴν Παλαιστίνη.

Τὸ ἱερὸ λείψανο τὸ εἶχαν κλέψει οἱ σταυροφόροι τῆς Ἃ΄ σταυροφορίας (1096-1099) μαζὶ μὲ πολλὰ ἄλλα ἱερὰ λείψανα καὶ τὸ μετέφεραν στὴ Βενετία, ὅπου καὶ τὸ ἔθεσαν στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου μάρτυρος Ἀντωνίνου.

Μετὰ ἀπό, περίπου, ἐννέα αἰῶνες ἔμελλε νὰ ἐπανέλθει ὁ μεγάλος Ἀσκητὴς καὶ Καθηγητὴς τῆς ἐρήμου καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, στὸ ὁμώνυμο μοναστήρι τοῦ τὸ ὁποῖο ὁ ἴδιος εἶχε κτίσει.

   ...Ἦταν τότε μεγάλο γεγονὸς γιὰ τὰ Ἱεροσόλυμα, γιὰ τὸ Πατριαρχεῖο. Ὁ μακαριστὸς γέροντας Σεραφεὶμ συνήθιζε νὰ μᾶς λέει: "Δὲν μᾶς ἀγάπησαν στὰ ξαφνικὰ ὁ Πάπας καὶ οἱ λατίνοι καὶ μᾶς ἐπέδωσαν τὸ ἅγιο λείψανο. Ἀλλὰ μᾶς τὸ ἔδωσαν, γιατί ὁ Ἅγιος ἐμφανιζόταν συχνὰ στὸν Πάπα καὶ τὸν ἐνοχλοῦσε στὸν ὕπνο του, γιὰ νὰ τὸν ἀφήσει νὰ γυρίσει στὸ σπίτι του, στὸ μοναστήρι του, στὰ παιδιά του, στὰ ...καλογέρια του ποὺ κλαίγανε, ποὺ τὸν ἑορτάζανε καὶ δὲν τὸν εἴχανε κοντά τους!!! Ὅταν πέθανε ὁ Πάπας ποὺ δὲν ἐλάμβανε ὑπ' ὄψιν τοῦ τὰ λόγια του Ἁγίου, ἐμφανίστηκε καὶ πάλι ὁ Ἅγιος στὸν διάδοχό του, αὐτὴν τὴ φορὰ καὶ τοῦ ἀπαίτησε αὐστηρὰ νὰ τὸν ἀφήσει νὰ γυρίσει στὸ μοναστήρι του, ἀλλιῶς θὰ πέθαινε κι ἐκεῖνος αἰφνίδια, μέσα στὸ 1965.

    Ἀλλὰ καὶ στὸ ναὸ ποὺ βρισκόταν «τεθησαυρισμένο» τὸ ἱερό του λείψανο μέσα σὲ γυάλινη λάρνακα, ὁ Ἅγιος χτυποῦσε τὸ τζάμι, ἔκανε φασαρίες καὶ τάραζε τοὺς φύλακες, καὶ τοὺς λατίνους μοναχούς. Ὅποτε ἀποφασίστηκε ἡ ἀπόδοση τοῦ ἱεροῦ λειψάνου του, πίσω, στὸ Ἑλληνορθόδοξο Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων.

Ὅλα αὐτὰ τὰ συμβάντα, οἱ πατέρες τὰ πληροφορήθηκαν ἀπὸ τοὺς ἴδιους τους λατίνους, ἐκεῖ στὴν Βενετία.

Ὅταν δὲ οἱ πατέρες ἀντίκρισαν τὸ ἅγιο λείψανο, δὲν εἶχαν καμία ἀμφιβολία ὅτι ἐπρόκειτο περὶ τοῦ πραγματικοῦ ἁγίου λειψάνου καὶ ὅτι οἱ δυτικοὶ δὲν ἐπέδωσαν στὴν ὀρθόδοξη ἀντιπροσωπεία κάποιο ἄλλο. Ὁ γέροντας Σεραφεὶμ παρατήρησε μὲ ἰδιαίτερη ἐπιμονὴ τὸ ἱερὸ λείψανο καὶ ἔψαχνε νὰ βρεῖ ἕνα σημάδι ποὺ νὰ πιστοποιεῖ τὴν αὐθεντικότητά του.

Κάποια στιγμὴ μὲ ἔκδηλη χαρὰ φώναξε στοὺς ὑπόλοιπους: «Πατέρες, εἶναι τὸ πραγματικὸ λείψανο!».

Πιστοποίησε τὴ γνησιότητα τοῦ ἁγίου λειψάνου, ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἔλειπε τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ δύο μάτια. Γνώριζε ὁ π. Σεραφεὶμ ὡς ἡγούμενος, ἀπὸ παλαιὰ συναξάρια τῆς Λαύρας, ὅτι οἱ μονοφυσίτες σὲ μία διαμάχη ποὺ εἶχαν μὲ τὸν Ἅγιο Σάββα γιὰ τὴν ὀρθὴ πίστη, τοῦ εἶχαν βγάλει ἀπὸ τὴν κακία καὶ τὸ μίσος τους, τὸ ἕνα του μάτι.

Κατόπιν, ὅταν οἱ πατέρες ἕντυσαν τὸν Ἅγιο μὲ τὰ ὀρθόδοξα ἄμφια, ποὺ εἶχαν ράψει οἱ μοναχές της Βηθανίας, παρατήρησαν ὅτι τὸ σῶμα τοῦ ἦταν εὔκαμπτο καὶ τὰ χέρια τοῦ Ἁγίου Σάββα ἦταν σὰν χέρια ζωντανοῦ ἀνθρώπου. Μόλις τελείωσαν ὅλες οἱ τελετές, ἀπὸ τὸ μέρος τῶν λατίνων, ἄρχισε τὸ ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς.

Ὅταν τὸ γυάλινο φέρετρο (λάρνακα) ἔφθασε στὴν πλατεία τοῦ ἁγίου Μάρκου, στὸν μόλο (στὸν ἴδιο μόλο ποὺ εἶχε ἀποβιβαστεῖ τὸ ἅγιο λείψανο αἰῶνες πρίν), ὑπῆρχε μία γόνδολα ἡ ὁποία θὰ τὸ μετέφερε μὲ συνοδεία σὲ χῶρο κοντινὸ πρὸς τὸ ἀεροδρόμιο.

Θαυμαστὸ γεγονὸς ποὺ ἐντυπώθηκε στὸν νοῦ ὅλων ὅσοι ἦταν ἐκεῖ, ἦταν τὰ χιλιάδες περιστέρια τῆς πλατείας τοῦ ἁγίου Μάρκου τὰ ὁποία, ὅλα μαζί, τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ γόνδολα μὲ τὸ ἱερὸ λείψανο ξεκινοῦσε τὸν πλοῦ της στὰ νερὰ τῶν καναλιῶν, ὅλα μαζὶ τὰ περιστέρια σὰν ἕνα τεράστιο κύμα πέρασαν ἐπάνω ἀπὸ αὐτήν, χαιρετώντας μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν τὸν μεγάλο φιλοξενούμενο ποὺ ἀναχωροῦσε πλέον γιὰ πάντα γιὰ τὸ μοναστήρι του. Ἀκόμα καὶ ἡ ἄλογη φύση συμμετεῖχε, ὡς μαρτυρία, τὴ στιγμὴ τῆς ἀναχώρησης ἀπὸ τὴν Βενετία μὲ προορισμὸ τὰ Ἱεροσόλυμα.

  .... Ὁ Ἅγιος Σάββας εἶναι πρότυπο γιὰ μᾶς σήμερα καὶ ἂς ἔχουμε τὶς εὐχές του καὶ τὴν μεσιτεία του. Θεωρεῖται καὶ εἶναι ὁ προστάτης καὶ ὁ βοηθὸς τῶν καρκινοπαθῶν καὶ τῶν ἄτεκνων ζευγαριῶν. Πλῆθος θαυμάτων καὶ ἰάσεων καταγράφονται σήμερα καθημερινὰ ἀπὸ τοὺς Σαββαϊτες μοναχούς της Ἰουδαϊκῆς ἐρήμου καὶ ἀπὸ τὸν γέροντα π. Εὐδόκιμο στὴν Ἁγία Γῆ».

 


Εκτύπωση   Email