- Μὴ στεναχωριέστε, κύριε Κυβερνῆτα. Καλὰ εἶμαι. Τί εἶναι ἕνα χέρι γιὰ τὴν Πατρίδα; Τίποτα!
Ἦταν 14:08 στὶς 6 Δεκεμβρίου 1943, ἀνήμερά τοῦ Ἁγίου Νικολάου…
Ἕνα ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ γεγονότα ποὺ γιὰ μία ἀκόμα φορά κάνουν περήφανο τὸ ναυτικό μας καὶ τὴν Ἑλλάδα ὁλόκληρη εἶναι τὸ «Ἁδριὰς Ι», ἀντιτορπιλικό τοῦ ἑλληνικοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ, τύπου Hunt III, ποὺ ἡ ἱστορία του ἀξίζει νὰ ἀκουστεῖ σ’ ὅλο τὸν κόσμο. Καθελκύστηκε ὡς HMS Border (L67). Ἡ ἔναρξη ναυπήγησης του ἔγινε στὰ ναυπηγεῖα UK – Swan Bunter & Wigham Richardson Ltd. Wallsend–on-Tyne τὴν 1η Μαΐου 1941. Ἡ καθέλκυση του ἔγινε στὶς 3 Φεβρουαρίου 1942. Στὶς 20 Ἰουλίου 1942 παραλήφθηκε ἀπὸ τὸν ἀντιπλοίαρχο Ἰωάννη Τοῦμπα στὸ Νιούκασλ τῆς Ἀγγλίας. Στὶς 26 Αὐγούστου 1942, μὲ τὴ συμπλήρωση τῆς ἐκπαίδευσης καὶ ἐνῷ ἔπλεε κάτω ἀπὸ ὁμίχλη μόνον μὲ τὴν ἀριστερὴ μηχανὴ σὲ λειτουργία, προσάραξε κοντὰ στὴν περιοχὴ Σκάπα Φλόου. Χρειάστηκαν τέσσερις μῆνες γιὰ ἐπισκευές.
Στὶς 27 Ἰανουαρίου 1943 πιθανότατα βύθισε τὸ γερμανικὸ ὑποβρύχιο U-553 κοντὰ στὴν περιοχὴ τοῦ ἀκρωτηρίο Φινίστερο. Στὶς 20 πρὸς 21 Ἰουλίου 1943 σὲ συνεργασία μὲ τὸ HMS Quantock (L58) ἐπιτυχῶς ἀντιμετώπισε τρεῖς τορπιλακάτους κατὰ τὴ διάρκεια νυχτερινῆς συμπλοκῆς, βυθίζοντας δύο ἀπὸ αὐτές. Στὶς 20 Σεπτεμβρίου 1943 μετὰ τὴν συνθηκολόγηση τῆς Ἰταλίας ὁ Ἰταλικὸς Στόλος τοῦ Τάραντα ἔπλευσε στὴ Μάλτα καὶ παραδόθηκε σὲ συμμαχικὴ μοῖρα τεσσάρων πλοίων. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ ἦταν ὁ «Ἁδριάς».
Ἦταν νύχτα, 22 Ὀκτωβρίου 1943 καὶ τὸ Ἀντιτορπιλικὸ «Ἁδριάς Ι» διατάχθηκε νὰ πλεύσει ἀπὸ Κῶ πρὸς Κάλυμνο ἐπιχειρώντας ἀντιπερισπασμὸ καὶ παραπλάνηση ἐναντίον ἐχθρικῶν μονάδων ἐπιφανείας. Στὶς 21:36 τρομερὴ ἔκρηξη συγκλόνισε τὸ πλοῖο. Βρίσκονταν κοντὰ στὴν Κάλυμνο μὲ τὸ βρετανικὸ A/T HMS Hurworth καὶ προσέκρουσε σὲ νάρκη καὶ ἀπὸ τὴν ἔκρηξη ἀποκόπηκε ἡ πλώρη του. Τὸ Hurworth, στὴν προσπάθειά του νὰ πλεύσει πρὸς βοήθεια τοῦ Ἁδριά, προσέκρουσε ἐπίσης σὲ νάρκη καὶ βυθίστηκε, παρασύροντας στὸ βυθὸ 143 ἄνδρες. Ὁ Ἁδρὶας παρὰ τὶς ζημιὲς κατόρθωσε καὶ ἔφθασε στὴν κοντινὴ τουρκικὴ ἀκτὴ τῆς Μύνδου (σημερινό Γκιουμουσλούκ, Gumusluk). Οἱ ἀπώλειες ἦταν 21 νεκροὶ καὶ 30 τραυματίες.
Ὁ Κυβερνήτης, Ἀντιπλοίαρχος Ἰωάννης Τούμπας, ὁ ὁποῖος βρισκόταν στὴ γέφυρα ἐκτινάχθηκε ψηλὰ καὶ ξανάπεσε βαρὺς πάνω σ΄ αὐτό, ἐνῷ ἐπάνω του ἔπεφταν διάφορα συντρίμμια. Ἂν καὶ τραυματισμένος δὲν ἔχασε τὶς αἰσθήσεις του. Εἰκόνα χαλασμοῦ τὸν περιέβαλε. Ὁ «Ἁδριάς» πῆρε ἀμέσως κλίση 10-20 μοῖρες πρὸς τὰ δεξιά. Ὁλόκληρο τὸ πρωραῖο τμῆμα εἶχε ἀποκολληθεῖ καὶ στὸ πλοῖο εἶχε ξεσπάσει πυρκαγιὰ ἀπὸ βραχυκύκλωμα. Νεκροὶ, τραυματίες καὶ κομμένα μέλη τοῦ πληρώματος ἦταν διάσπαρτα παντοῦ. Ἐπειδὴ ὅμως ἡ κλίση τοῦ πλοίου γινόταν ὅλο καὶ μεγαλύτερη, ὁ κυβερνήτης ἀποφάσισε νὰ πλεύσει τὸ γρηγορότερο στὶς ἐγγύτερες τουρκικὲς ἀκτές, στὸν ὅρμο Γκιουμουσλούκ.
Στὴν διάρκεια αὐτοῦ τοῦ πλοῦ, ὁ γιατρὸς τοῦ «Ἁδριά», ἀνθυποπλοίαρχος Καποδίστριας, ἐπίδενε τὰ τραύματα τῶν τραυματιῶν, ὑπὸ πρωτόγονες συνθῆκες. Τὸ ἠθικὸ τῶν ἀνδρῶν, ἦταν ἐξαιρετικὰ ὑψηλό. Μοναδικὸ παράδειγμα θάρρους, ὑψηλοῦ πνεύματος καὶ θυσίας, ἦταν ἡ περίπτωση τοῦ δίοπος μηχανικοὺ Παπαφραντζέσκου, ὁ ὁποῖος εἶχε τραυματιστεῖ σοβαρότατα στὸ ἀριστερὸ χέρι του καὶ ὁ γιατρὸς ἦταν ὑποχρεωμένος νὰ τὸ κόψει κάτω ἀπὸ τὸν ἀγκῶνα, χωρὶς ἀναισθητικό. Ὅταν ὁ τραυματίας Παπαφραντζέσκος ἀντιλήφθηκε τὸν κυβερνήτη, νὰ εἰσέρχεται στὸ χῶρο τῆς χειρουργικῆς ἐπεμβάσεως, γυρνάει καὶ λέει στὸν Κυβερνήτη του, γιὰ νὰ τοῦ δώσει θάρρος:
«Μὴ στεναχωριέστε, κύριε Κυβερνῆτα. Καλὰ εἶμαι. Τί εἶναι ἕνα χέρι γιὰ τὴν Πατρίδα; Τίποτα!».
Ἔπειτα ἀπὸ ἐπισκευές, ποὺ διήρκεσαν περίπου 40 μέρες, στὶς 21:00 τῆς 1ης Δεκεμβρίου 1943 ὁ «Ἁδριάς» ξεκίνησε τὸ ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς, πλέοντας μὲ τὴν πρύμη του. Στὶς 14:08, τῆς 6ης Δεκεμβρίου 1943, ἀνήμερα τοῦ Ἁγίου Νικολάου, προστάτη τῶν ναυτικῶν μας, τὸ ἐναπομεῖναν τμῆμα τοῦ θρυλικοῦ «Ἁδριά» εἰσήρχετο περήφανα στὸ λιμάνι τῆς Ἀλεξανδρείας.
«Ἐπιστρέφομεν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, ὕστερα ἀπὸ ἀπουσία σαράντα μόνον ἡμερῶν, ἀλλά μᾶς φαίνεται πὼς ἐλλείπαμε χρόνια ὁλόκληρα».
Μοναδικὴ ὑπῆρξε ἡ ὑποδοχὴ ἀπὸ τὰ συμμαχικὰ πλοῖα ποὺ ναυλοχοῦσαν στὸ λιμένα τῆς Ἀλεξάνδρειας. Χίλια καπέλα σηκώνονται στὸν ἀέρα, ἐνῷ ἀπὸ χίλια στόματα ὑψώνεται στὸν οὐρανὸ τὸ ἐπιφώνημα: «Οὔρρα, Οὔρρα, Οὔρρα».
Ὁ Βρετανὸς Ναύαρχος τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου ἐξέπεμψε ἀκολούθως τὸ παρακάτω σῆμα πρὸς τὸ πλήρωμα τοῦ «Ἁδριά»:
«Ἐπιθυμῶ νὰ ἐκφράσω ἐκ μέρους τοῦ Βρετανικοῦ Β.Ν. τὸν θαυμασμό μας καὶ τὴν ἐκτίμησή μας πρὸς τοὺς Ἕλληνες ἀξιωματικοὺς καὶ ναῦτες. Οἱ πράξεις τοὺς ἦταν σύμφωνες μὲ τὶς ἀνώτερες παραδόσεις τοῦ Ναυτικοῦ καὶ θὰ διατηρηθοῦν γιὰ πάρα πολὺ καιρὸ στὴ μνήμη μας». A.V. WILLIS,Ἀντιναύαρχος
Τέλος, ὁ Βρετανὸς Ἀρχηγὸς Στόλου τῆς Μεσογείου, στὸ σχετικὸ σῆμα του, μεταξὺ ἄλλων ὑπογράμμιζε τὰ ἑξῆς:
«Παρακολούθησα μὲ θαυμασμὸ τὸν γεμάτο ἀποφασιστικότητα τρόπο, μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Κυβερνήτης τοῦ πλοίου κατέστησε τὸ κατεστραμμένο πλοῖο του ἱκανὸ νὰ πλεύσει καὶ τὸ ἐπανέφερε γιὰ τόσα μίλια καὶ μὲ τόσες δυσκολίες. Ἐλπίζω ὅτι οἱ γενναῖοι Ἀξιωματικοὶ καὶ ἄνδρες του θὰ βροῦν γρήγορα κάποιο ἄλλο πλοῖο, μὲ τὸ ὁποῖο θὰ συνεχίσουν τὸν ἀγῶνα καὶ ὅτι ὁ «Ἁδριάς» θὰ εἶναι καὶ πάλι μιὰ μέρα ἕτοιμος γιὰ ὑπηρεσία στὸ Β.Ν.».
Δὲν πραγματοποιήθηκε ἡ ἐπισκευὴ τοῦ λόγω τῆς λήξεως τοῦ πολέμου στὴν περιοχὴ τῆς Μεσογείου. Τὸ 1945 ἐπιστράφηκε στὴν Ἀγγλία ὅπου καὶ πουλήθηκε γιὰ παλιοσίδερα.
Τὸ 2004 ἐντοπίσθηκαν πολλὰ ἀπὸ τὰ πλοῖα ποὺ βυθίσθηκαν στὶς ἡρωικὲς ἐπιχειρήσεις τῆς Δωδεκανήσου. Μαζὶ μ’ αὐτὰ ἐντοπίσθηκε καὶ ἡ βυθισμένη πλώρη τοῦ ΑΔΡΙΑ κοντὰ στὸ ναυάγιο τοῦ HURWORTH. Ἐκεῖ δυστυχῶς βρίσκεται ἀκόμα καὶ σήμερα!
ΠΗΓΗ: «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ»