Ὁσίου Ἰωάννου συγγραφέως τῆς Κλίμακος
…Διάκριση στοὺς ἀρχάριους εἶναι ἡ ὀρθὴ ἐπίγνωση τοῦ ἑαυτοῦ τους. Στοὺς μεσαίους εἶναι ἡ νοερὰ αἴσθηση ἡ ὁποία διακρίνει ἀλάνθαστα τὸ πραγματικὸ ἀγαθὸ ἀπὸ τὸ φυσικὸ ἀγαθὸ καὶ ἀπὸ τὸ ἀντίθετό του κακό. Στοὺς τέλειους εἶναι ἡ γνώση ποὺ ἔχουν ἀπὸ θεϊκὴ ἔλλαμψι καὶ ἡ ὁποία ἔχει τὴν δύναμη νὰ φωτίζει πλήρως μὲ τὴν λάμψη της καὶ ὅσα σκοτεινὰ ὑπάρχουν μέσα στοὺς ἄλλους.Κάθε πόλεμος τῶν δαιμόνων ἐναντίον μας ὀφείλεται γενικῶς στὶς τρεῖς ἑπόμενες αἰτίες:
Στήν ἀμέλεια, στήν ὑπερηφάνεια, στον φθόνο τῶν δαιμόνων.
Ὁ πρῶτος εἶναι ἐλεεινός, ὁ δεύτερος πανάθλιος καὶ ὁ τρίτος μακάριος.
Σὲ ὅλες τὶς κατὰ Θεὸ προσπάθειές μας τρεῖς λάκκους μᾶς σκάβουν οἱ δαίμονες.
Κατὰ ἀρχὴν ἀγωνίζονται νὰ μὴν κατορθωθεῖ τὸ ἀγαθό.
Ἔπειτα ἀφοῦ νικηθοῦν στὸ πρῶτο σημεῖο, ἀγωνίζονται ὥστε τὸ ἀγαθὸ ποὺ κατορθώθηκε νὰ μὴν εἶναι καθόλα θεάρεστο.
Ὅταν καὶ σὲ αὐτὸν τὸ στόχο ἀποτύχουν οἱ κλέφτες, τότε πλησιάζουν ἀθόρυβα στὴν ψυχὴ μας καὶ μᾶς μακαρίζουν ὅτι σὲ ὅλα πολιτευόμεθα ὅπως θέλει ὁ Θεός. Ἀντίπαλος τοῦ πρώτου πολέμου εἶναι ἡ συστηματικὴ μέριμνα τοῦ θανάτου, τοῦ δευτέρου ἡ ὑποταγὴ καὶ ἡ ἐξουδένωση καὶ τοῦ τρίτου ἡ ἔντονη καὶ συνεχὴς αὐτομεμψία. Ἄλλο πράγμα εἶναι ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἄλλο ἡ βοήθειά Του, ἄλλο ἡ προστασία Του, ἄλλο τὸ ἔλεός του, καὶ ἄλλο ἡ παράκλησίς Του.
Τὸ μὲν πρῶτο ἐκτείνεται σὲ ὅλη τὴν κτίση, τὸ δεύτερο μόνο στοὺς πιστούς, τὸ τρίτο στοὺς πιστούς, στοὺς πραγματικὰ πιστούς, τὸ τέταρτο σὲ ὅσους τὸν ὑπηρετοῦν, τὸ δὲ τελευταῖο σὲ ὅσους τὸν ἀγαποῦν.
Μοῦ ἔθεσαν μερικοὶ ἕνα δύσκολο πρόβλημα, ἀνώτερο ἀπὸ τὶς δυνάμεις ἐκείνων ποὺ βρίσκονται στὰ δικά μου μέτρα, καὶ τὸ ὁποῖο δὲν περιέχεται σὲ κανένα ἀπὸ τὰ βιβλία ποὺ ἦρθαν στὰ χέρια μου. Μοῦ ἔλεγαν δηλαδὴ «Ποιὰ εἶναι τὰ ἰδιαίτερα παιδία καθενὸς ἀπὸ τοὺς ὀκτὼ πονηροὺς λογισμούς; Καὶ ποιὸς ἀπὸ τοὺς τρεῖς πρώτους εἶναι γεννήτωρ τῶν ὑπολοίπων πέντε»; Ἐγὼ τότε προβάλλοντας στὴν ἀπορία ἀξιέπαινη ἄγνοια, ἔμαθα ἀπὸ τοὺς ὀσιότατους ἄνδρες τὰ ἑξῆς.
Μητέρα τῆς πορνείας εἶναι ἡ γαστριμαργία, τῆς ἀκηδίας, ἡ κενοδοξία.
Ἡ λύπη εἶναι τεκνὸ καὶ τῶν τριῶν καθὼς καὶ ἡ ὀργή.
Μητέρα πάλι τῆς ὑπερηφάνειας εἶναι πάλι ἡ κενοδοξία.
Ἐγὼ τότε λαμβάνοντας τὸν λόγο ἔλεγα πρὸς τοὺς ἀείμνηστους ἐκείνους.
«Σᾶς ἱκετεύω νὰ μοῦ μάθετε στὴ συνέχεια καὶ τῶν ὀκτὼ πονηρῶν λογισμῶν τὰ παιδία, καὶ συγκεκριμένα ἀπὸ ποιὸ γεννᾶται τὸ καθένα».
Καὶ μὲ δίδασκαν μὲ πολλὴ καλοσύνη οἱ ἀπαθεῖς ἐκεῖνοι λέγοντάς μου ὅτι δὲν βρίσκεται τάξις καὶ σύνεσης στοὺς ἀσύνετους ἀλλὰ μᾶλλον ἀκαταστασία καὶ ἀταξία.
Μὲ ἔπειθαν οἱ μακάριοι μὲ πειραστικὰ παραδείγματα, φέροντας πολλὰ ἀποδεικτικὰ ἐπιχειρήματα, ἐκ τῶν ὁποίων μερικὰ τὰ συμπεριλαμβάνουμε στὸ παρόντα λόγο ὥστε ἀπὸ αὐτὰ νὰ διαφωτιστοῦμε καὶ γιὰ τὰ ὑπόλοιπα.
Ἐπὶ παραδείγματι. Τὸ ἄκαιρο γέλιο ἄλλοτε γεννᾶται ἀπὸ τὴν πορνεία, ἄλλοτε ἀπὸ τὴν κενοδοξία—ὅταν κανεὶς καυχᾶται μέσα τοῦ ἄκαιρα—καὶ ἄλλοτε ἀπὸ τὴν τρυφή.
Ὁ πολὺς ὕπνος ἄλλοτε γεννᾶτε ἀπὸ τὴν τρυφὴ καὶ ἄλλοτε ἀπὸ τὴν νηστεία—ὅταν οἱ νηστεύοντες περηφανεύονται—αλλοτε ἀπὸ τὴν ἀκηδία καὶ ἄλλοτε ἀπὸ φυσικὴ ἀνάγκη.
Ἡ πολυλογία ἄλλοτε γεννᾶται ἀπὸ τὴν γαστριμαργία καὶ ἄλλοτε ἀπὸ τὴν κενοδοξία.
Ἡ ἀκηδία ἄλλοτε γεννᾶται ἀπὸ τὴν τρυφὴ καὶ ἄλλοτε ἀπὸ τὴν ἀφοβία τοῦ Θεοῦ.
Ἡ πονηρία πάλι ἀπὸ τὴν οἴηση καὶ τὴν Ὀργή.
Ἡ ὑποκρισία ἀπὸ τὴν αὐταρέσκεια καὶ τὴν ἰδιορρυθμία.
Ἡ βλασφημία εἶναι γέννημα τῆς ὑπερηφάνειας.
Καὶ γιὰ νὰ μὴν πολυλογῶ ὅλων αὐτῶν τῶν παθῶν κατὰ κύριο λόγο εἶναι φονεύτρια ἡ ταπείνωση.
Ὅσοι τὴν ἀπέκτησαν τὰ νικῆσαν ὅλα.
Ὅλα ὅσα μᾶς συμβαίνουν εἴτε ὁρατὰ εἶναι αὐτά, εἴτε ἀόρατα μποροῦμε νὰ τὰ δεχθοῦμε καὶ μὲ καλὸ καὶ μὲ ἐμπαθῆ καὶ μὲ μεσαῖο τρόπο.
Εἶδα τρεῖς ἀδελφοὺς ποὺ ἔπαθαν κάποιο ἀτύχημα.
Ὁ πρῶτος ἀγανάκτησε, ὁ δεύτερος δὲν λυπήθηκε καὶ ὁ τρίτος αἰσθάνθηκε πολλὴ χαρά. Εἶδα γεωργοὺς ποὺ ἔσπερναν τὸν ἴδιο σπόρο, ἀλλὰ μὲ διαφορετικὸ τρόπο ὁ καθένας. Ὁ ἕνας γιὰ νὰ ξοφλήσει τὰ χρέη του. Ὁ ἄλλος γιὰ νὰ ἀπόκτηση πλοῦτο. Ὁ ἄλλος γιὰ νὰ προσφέρει δῶρα στὸν δεσπότη Χριστό. Ὁ ἄλλος γιὰ νὰ θηρεύει ἔπαινο ἀπὸ τοὺς διαβατὲς ποὺ θὰ ἔβλεπαν τὴν καλλιέργειά του.
Ὁ ἄλλος γιὰ νὰ προξενήσει θλίψη στὸν ἐχθρό του, κάνοντας τὸν νὰ ζηλεύει. Καὶ ὁ ἄλλος νὰ μὴν ὀνειδίζεται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ὡς ἀργός.
Οἱ προηγούμενοι αὐτοὶ γεωργοὶ ὀνομάζονται νηστεία, ἀγρυπνία, διακονία, ἐλεημοσύνη κλπ. Ὅπως τὰ πολυσάρκα πτηνὰ δὲν μποροῦν νὰ πετάξουν στὸν οὐρανό, ἔτσι καὶ ἐκεῖνος ποὺ τρέφει καὶ περιποιεῖται τὴν σάρκα του. Ὁ ξηραμένος βόρβορος δὲν ἱκανοποιεῖ πλέον τοὺς χοίρους. Καὶ ἡ σάρκα ποὺ μαράθηκε δὲν ἀναπαύει πλέον τοὺς δαίμονες. Ὅπως τὰ σύννεφα ἀποκρύπτουν τὸν ἥλιο, ἔτσι καὶ οἱ πονηρὲς σκέψεις σκοτίζουν καὶ καταστρέφουν τὸ νοῦ. Ὅπως τὰ αὐγὰ τῶν ὀρνίθων ποὺ θερμαίνονται στὸ κόλπο τοῦ στήθους ζωογονοῦνται, ἔτσι καὶ οἱ λογισμοὶ ποὺ δὲν φανερώνονται μὲ τὴν ἐξομολόγηση, γίνονται ἔργα. Ὅπως πολλὲς φορὲς μία σπίθα ἔκαψε ἕνα μεγάλο δασός, ἔτσι καὶ μία ἐνάρετη πράξη συνέβη νὰ ἐξάλειψη πλῆθος ἀπὸ μεγάλα πταίσματα. Ὅπως τὸ νερὸ σβήνει τὰ γράμματα ἔτσι καὶ τὸ δάκρυ μπορεῖ νὰ σβήσει τὰ πταίσματα. Ὅπως εἶναι ἀδύνατο νὰ βαδίσει ὁ νεκρός, ἔτσι εἶναι ἀδύνατο νὰ σωθεῖ ὁ ἀπελπισμένος. Αὐτὸς ποὺ ἔχει ὀρθὴ πίστη καὶ ὅμως διαπράττει ἁμαρτίες μοιάζει μὲ πρόσωπο ποὺ δὲν ἔχει μάτια. Ὅπως ἐκεῖνος ποὺ ἔχει δεμένα τὰ ποδιὰ δὲν μπορεῖ νὰ βαδίζει εὔκολα, ἔτσι καὶ αὐτοὶ ποὺ θησαυρίζουν χρήματα δὲν μποροῦν νὰ ἀνέβουν στὸν οὐρανό. Ὅπως ζημιώνονται ὅσοι ἀνταλλάσσουν τὸν χρυσὸ μὲ τὴν λάσπη, ἔτσι καὶ ὅσοι διηγοῦνται καὶ ἀποκαλύπτουν τὰ πνευματικὰ γιὰ νὰ κερδίσουν κάτι ἀπὸ τὰ ὑλικά. Τὴν ἄφεση πολλοὶ τὴν ἀπέκτησαν σύντομα, τὴν ἀπάθεια κανείς, γιατί αὐτὸ ἀπαιτεῖ πολὺ χρόνο καὶ πόθο καὶ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
Ἡ ἐλάττωση τοῦ κακοῦ γεννᾶ τὴν ἀποχὴ ἀπὸ τὸ κακό.
Ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τὸ κακὸ εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς μετανοίας.
Ἡ ἀρχὴ τῆς μετανοίας εἶναι ἀρχὴ τῆς σωτήριας.
Ἡ ἀρχὴ τῆς σωτήριας εἶναι ἡ καλὴ πρόθεσης.
Ἡ καλὴ πρόθεσης γεννᾶ τοὺς κόπους.
Ἀρχὴ τῶν κοπῶν εἶναι οἱ ἀρετές.
Ἡ ἀρχὴ τῶν ἀρετῶν εἶναι τὸ ἀνθὸς τῆς πνευματικῆς ζωῆς.
Τὸ ἀνθὸς τῆς ἀρετῆς εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς ἐργασίας.
Ἡ πνευματικὴ ἐργασία εἶναι τεκνὸ τῆς ἀρετῆς. Αὐτῆς τεκνὸ ἡ συνεχίσεις καὶ ἡ συχνότητα τῆς ἐργασίας.
Καρπὸς καὶ τεκνὸ τῆς συνεχοῦς καὶ ἐπιμελοῦς ἐργασίας εἶναι ἡ συνήθεια.
Τεκνὸ τῆς συνηθείας εἶναι νὰ γίνει ἡ ἀρετὴ ἕνα μὲ τὴν ψυχή. (ποίωσις).
Ἡ ποίωσις στὸ καλὸ γεννᾶ τὸ φόβο τοῦ Θεοῦ.
Ὁ φόβος γεννᾶ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν. Εἴτε τῶν ἐπουράνιων εἴτε τῶν ἐπίγειων. Ἡ τηρήσις τῶν ἐντολῶν εἶναι ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεό.
Ἀρχὴ τῆς ἀγάπης εἶναι τὸ πλῆθος τῆς ταπεινώσεως. Τὸ πλῆθος τῆς ταπεινώσεως εἶναι θυγατέρα τῆς ἀπαθείας. Καὶ ἡ ἀπόκτηση τῆς ἀπαθείας εἶναι ἡ πληρότητα τῆς ἀγάπης, δηλαδὴ σὲ ὅσους ἔγιναν μὲ τὴν ἀπάθεια καθαροὶ στὴν καρδιὰ γιατί αὐτοὶ τὸ Θεὸ ὄψονται…
