ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ὐπ ἀριθμ. 8

Πρός

Τούς Πανοσιολογιωτάτους καί Αἰδεσιμωτάτους

Ἐφημερίους της καθ’ ἠμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

Θέμα: Ὁδηγίες ἐν ὄψει τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.

Ἀγαπητοί Ἀδελφοί καί Πατέρες, χαίρετε ἐν Κυρίω,

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εὑρίσκεται ἐπί θύραις. Ἀποτελεῖ, ὡς γνωστόν, στάδιον πνευματικῶν ἀγώνων τῶν πιστῶν καί τῶν κληρικῶν. Ἡ Ἐκκλησία μας, καλοῦσα τούς πιστούς στόν πνευματικό στίβο καί στά πνευματικά γυμνάσματα, ὑποστηρίζει αὐτόν τόν ἀγώνα καί ἐνισχύει τούς ἀγωνιζομένους χριστιανούς μέ πολλούς τρόπους, θέτουσα στή διάθεση τῶν ὅλα τά πνευματικά της ὄπλα καί μέσα.

Μεταξύ αὐτῶν πρωτεύουσα θέση κατέχει ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ, ἐμπλουτισμένη, ἐπηυξημένη, κατανυκτική, ὥστε νά ἀνταποκρίνεται στόν σκοπό της, πού εἶναι ἡ μυστική ἕνωση τῆς ψυχῆς τοῦ προσευχομένου πιστοῦ μετά τοῦ Θεοῦ. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πού συνέθεσαν τίς Ἱερές Ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἔλαβον ὑπ’ ὄψιν τῶν αὐτόν τόν σκοπόν, ὥστε οἱ πιστοί βαθμηδόν νά προοδεύουν στήν πνευματική ζωή, γιά νά φθάσουν νά προσκυνήσουν τά Σεπτά Πάθη τοῦ Κυρίου μας καί νά ἑορτάσουν τήν λαμπροφόρο Ἀνάστασή Του.

Ἐπιθυμῶ, λοιπόν, διά τῆς παρούσης νά ἐπικοινωνήσω μαζί σας καί νά σᾶς ἀπευθύνω κατά πρῶτον μέν τίς πατρικές εὐχές μου, ὅπως διέλθετε τό στάδιον τῶν ἀρετῶν μέ κατάνυξη καί ἄσκηση πνεύματος καί σώματος, κατά δεύτερον δέ νά σᾶς ὑπενθυμίσω, ὡς πνευματικός Πατέρας καί Ἐπίσκοπός σας, βασικές ἀρχές πού πρέπει νά διέπουν τήν ὅλη ἱερατική καί τελετουργική διακονία σας, εἰδικά κατά τήν περίοδο αὐτή.

1. Κατά τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, ἐκτός τῶν συνήθων Ἀκολουθιῶν τοῦ νυχθημέρου, προστίθενται καί ἄλλες Ἱερές Ἀκολουθίες, ἐντεταγμένες στά σχετικά λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας ὡς λ.χ. τό Τριώδιον, τό Ὡρολόγιον, τό Ἱερατικόν. Θά πρέπει νά τά συμβουλεύεσθε, ὥστε νά ἐνημερώνεσθε ἐπί τῶν λειτουργικῶν μεταβολῶν κατά τήν Μ. Τεσσαρακοστήν. Εἶναι αὐτονόητο ὅτι πρέπει ἀπαραιτήτως νά τελοῦνται ὅλες οἱ Ἱερές Ἀκολουθίες τῆς ἡμέρας. Ἡ τέλεση τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν δέν πρέπει νά ἐξαρτᾶται ἀπό τήν παρουσία πολλῶν ἡ λίγων πιστῶν. Καί κανένας νά μήν εἶναι παρών, οἱ Ἀκολουθίες πρέπει νά τελοῦνται ἀνελλιπῶς καί εὐσχημόνως. Πρῶτα εἴμεθα ἱερεῖς καί ὕστερα ὀ,τιδήποτε ἄλλο.

2. Ἐπειδή ἡ περίοδος αὐτή ἔχει χαρακτήρα χαροποιοῦ πένθους, θά πρέπει καί ὁ ἐσωτερικός διάκοσμος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ νά εἶναι ἀνάλογος. Δέν ἐπιτρέπονται οἱ μεγάλες φωταψίες, οἱ στολισμοί, οἱ ἐξεζητημένες ἐκδηλώσεις. Τό ἡμίφως προσιδιάζει καλύτερα στό κλίμα καί προκαλεῖ κατάνυξη. Τό προτιμοῦν καί οἱ πιστοί. Τά καλύμματα τῆς Ἁγίας Τραπέζης, τῆς προθέσεως καί ἀλλοῦ, πρέπει νά εἶναι καί αὐτά ἀνάλογα. Προτιμᾶται τό μώβ χρῶμα ἀντί τοῦ μαύρου, τό ὁποῖο εἶναι ἐκτός της Ὀρθοδόξου παραδόσεως. Εἰρήσθω ὅτι τά καλύμματα αὐτά πρέπει νά εἶναι καθαρά,  σιδερωμένα καί εὐπρεπῆ. Νά τοποθετοῦνται μέ ἐπιμέλεια καί ὄχι πρόχειρα. Νά καλύπτουν ὅλο τό εὖρος τῆς Ἁγίας Τραπέζης, νά μή δίδουν, δηλαδή, τήν ἐντύπωση μίας πρόχειρης καί προσωρινῆς ρύθμισης ἀπό ἀμέλεια καί ἔλλειψη ζήλου.

Στό ἴδιο κλίμα ἐντάσσεται καί ἡ ψαλμωδία. Φωνές διάτορες, λαρυγγισμοί καί φωνητικές ἀκρότητες ἀπαγορεύονται. Ὅλα ψάλλονται ἀπό ἱερεῖς, διακόνους καί ψάλτες «πραεία τή φωνή». Ἱερεῖς καί ψάλτες πού φωνάζουν καί ψάλλουν ἔντονα κατά τίς Ἱερές Ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἀγνοοῦν τό νόημά της καί προσφέρουν χείριστη ὑπηρεσία στούς πιστούς. Ἡ Ἐκκλησία αὐτήν τήν περίοδο διάγει κατ’ ἐξοχήν ἐν περισυλλογή, προσευχή καί μνήμη Θεοῦ καί ὅλα ὀφείλουν νά συντείνουν καί νά συντελοῦν στή διαμόρφωση αὐτοῦ του κλίματος.

3. Τίς αὐτές συστάσεις ἔχω νά κάνω καί πρός τούς Ἱεροψάλτες. Πολλοί ἐκ τῶν Ἱεροψαλτῶν δέν συμβάλλουν στή δημιουργία κατανύξεως, ψάλλοντες μέ ἄτακτες φωνές, μέ λίαν ὀξεῖς τόνους, μέ κραυγές πού δέν προσιδιάζουν οὔτε στόν τόπο, οὔτε στόν χρόνο. Πρέπει νά τούς ἀπευθύνετε τίς δέουσες συστάσεις, ἐάν συμβαίνει κάτι τέτοιο.

4. Καθ’ ἑκάστην Τετάρτην καί Παρασκευήν τελεῖται ἡ Ἀκολουθία τῶν Προηγιασμένων. Ἐάν θά ἔπρεπε νά δώσουμε ἕναν χαρακτηρισμόν τῆς Ἀκολουθίας αὐτῆς, θά λέγαμε ὅτι εἶναι μία Ἀκολουθία Θείας Μεταλήψεως μέ χαρακτηριστικά Θείας Λειτουργίας. Ἐπιθυμῶ κάθε Τετάρτη ἡ Προηγιασμένη νά τελεῖται τό ἑσπέρας σέ ὅλους τους Ἱερούς Ναούς, τήν δέ Παρασκευή πρωί. Τοῦτο γίνεται, γιά νά διευκολυνθοῦν καί ὅσοι πιστοί ἐργάζονται τήν ἡμέρα.

Ἡ ἑσπερινή Προηγιασμένη τελεῖται μαζί μέ τήν Θ  ?ρά καί τόν Ἑσπερινό. Ὁ τελῶν αὐτήν ἱερεύς ὀφείλει νά εἶναι νηστικός ἀπό τό μεσημέρι. Γιά νά τελεσθεῖ ἡ Προηγιασμένη ἀπαιτεῖται νά ἔχει κρατηθεῖ προηγιασμένος ἅγιος Ἄρτος. Αὐτός κρατεῖται ἀπό τήν Θ. Λειτουργία πού ἐτελέσθη τήν προηγηθεῖσα Κυριακή ἡ τό Σάββατο. Γιά τό λόγο αὐτό κατά τήν Προσκομιδή τῶν Λειτουργιῶν Σαββάτου ἡ Κυριακῆς ἐξάγονται καί εὐλογοῦνται τόσοι Ἀμνοί, ὅσες Προηγιασμένες πρόκειται νά τελεσθοῦν. Δί’ ἑκάστην Προηγιασμένην ἀπαιτεῖται ἕνας πλήρης Ἀμνός. Δέν τελεῖται Προηγιασμένη μέ τμῆμα Ἄγ. Ἄρτου.

Ἡ Προηγιασμένη τελεῖται ὑποχρεωτικῶς στόν Ἱερό Ναό, ὅπου ἐτελέσθη ἡ Θ. Λειτουργία ἐν Σαββάτω ἡ Κυριακή καί ἐκρατήθη ὁ Προηγιαμένος Ἄρτος. Δέν ἐπιτρέπεται μεταφορά τοῦ Ἁγίου Ἄρτου σέ ἄλλο Ναό. Ὁ Προηγιασμένος Ἄρτος φυλάσσεται στό εἰδικό Ἀρτοφόριο (ὄχι σέ δισκάριο καλυμμένο μέ μάκτρο), πού εὑρίσκεται ἐπί τῆς Ἁγίας Τραπέζης. Τό Ἀρτοφόριο αὐτό δέν μπορεῖ νά εἶναι πρόχειρο, σκωριασμένο ἡ εὐτελές, νά προτιμᾶται ἀσημένιο. Πρέπει νά εἶναι λάμπον, μέ ὀπές ἐξαερισμοῦ καί ἐντός του νά τοποθετοῦνται οἱ Ἅγιοι Ἄρτοι (Ἀμνοί) μετά περισσῆς εὐλαβείας, ἐμποτισμένοι μέ λελογισμένη ποσότητα Ἁγίου Αἵματος, διά νά μήν ἐκχύνεται εἰς τήν βάσιν τοῦ Ἀρτοφορίου.

Ἐκτός Τετάρτης καί Παρασκευῆς, Θεία Λειτουργία Προηγιασμένων τελεῖται καί σέ ἄλλες ἡμέρες τῆς ἑβδομάδος ἐκτός Σαββάτου καί Κυριακῆς. Κατά τίς Προηγιασμένες δέν τελοῦνται μνημόσυνα. Τό Μνημόσυνο προϋποθέτει τελεία Θεία Λειτουργία, ὅπου τελεῖται Προσκομιδή καί γίνεται ἡ μνημόνευσις τῶν ὀνομάτων. Ἐπίσης, Μνημόσυνα κατά τήν μακραίωνα παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, δέν τελοῦνται ἀπό τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου μέχρι καί τήν Κυριακή του Θωμά.

5. Στίς Ἀκολουθίες τῶν Χαιρετισμῶν τῆς Παναγίας κάθε Παρασκευή τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, πλήθη πιστῶν συμμετέχουν. Εἶναι μοναδική εὐκαιρία γιά μία ἄψογη τελετουργική καί ποιμαντορική παρουσία. Λόγω τῆς μεγάλης κοσμοσυρροῆς πού παρατηρεῖται στούς Χαιρετισμούς, ὅπου ὑπηρετοῦν δύο (2) ἱερεῖς, καλόν εἶναι νά τελοῦνται δύο Ἀκολουθίες, μία ἀπογευματινή καί μία βραδινή. Ὅπου τοῦτο συνέβη, ἐκεῖ καί στίς δύο Ἀκολουθίες ὑπῆρχε πλῆθος πιστῶν καί ἡ ἐξυπηρέτηση αὐτή ἐξετιμήθη ὑπό τοῦ λαοῦ.

6. Ἡ περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἶναι κατ’ ἐξοχήν περίοδος αὐστηρᾶς νηστείας. Θεωρῶ αὐτονόητον ὅτι πρῶτοι ἐμεῖς πρέπει νά δίδομε τό παράδειγμα. Ἱερεύς, ὁ ὁποῖος ἄνευ λόγου καταλύει τήν νηστείαν, εἶναι ὑπόλογος ἐνώπιόν του Θεοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας, διότι σκανδαλίζει καί κρημνίζει ψυχές. Ἐάν κανείς ἔχει σοβαρόν λόγον ὑγείας, ἄς οἰκονομήσει τά πράγματα σύμφωνα μέ τούς Ἱερούς Κανόνες. Προφυλαχθεῖτε καί προφυλάξατε τήν Ἐκκλησία. Ἡ νηστεία εἶναι θεοΐδρυτος θεσμός καί ἀξιοσέβαστος. Κανένας δέν ἔχει τό ἀνάστημα νά τήν περιφρονήσει.

7. Κατά τήν περίοδο αὐτή οἱ ἐξ ὑμῶν Πνευματικοί θά κληθῆτε νά ἐξομολογήσετε καί ἄλλοι νά τελέσετε, κατά τό εὐλαβές ἔθος, κατ’ οἶκον Εὐχέλαια. Φροντίσατε νά εἶσθε συνεπεῖς, σοβαροί καί ἱεροπρεπεῖς κατά τίς ἐπαφές σας μέ τούς ἐνορίτες σας. Δεῖξτε πρός ὅλους τήν ἀγάπη σας μέ σεμνότητα, ταπείνωση καί εὔχαριν διάθεση. Ἐπωφεληθεῖτε τῆς εὐκαιρίας πού οἱ ἄνθρωποι ἔρχονται στό ἐπιτραχήλιό σας καί σεῖς εἰσέρχεσθε στά σπίτια, γιά νά ὠφελήσετε πνευματικά, νά πεῖτε δυό λόγια οἰκοδομῆς, νά στηρίζετε. Ἐπιτελέσατε τό καθῆκον σας μέ εὐλάβεια καί μέ ἐπιστασία. Ὄχι μέ βιασύνη καί ραθυμία. Διανείματε φυλλάδια πνευματικῆς οἰκοδομῆς, ὅπως π.χ. ἀπό τήν σειρά «Φωνή τῶν Πατέρων» ἀπό τήν Ἱερά Μονή Παρακλήτου τῆς Μητροπόλεώς μας.

Καλή καί Εὐλογημένη Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Μετά πατρικῶν εὐχῶν

Ὁ Μητροπολίτης

† Ὁ Κηφισίας, Ἁμαρουσίου καί Ὠρωπού Κύριλλος


Εκτύπωση   Email