«Εἰς Ἐμμαοὺς βλέπειν σε κἂν πρὶν εἰργόμην,
(Λουκᾶς λέγει), τρανῶς σε νῦν Χριστὲ βλέπω».
Ὀγδοάτῃ δεκάτῃ πέρατος βίου ἔμμορε Λουκᾶς.
Ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ὁ Εὐαγγελιστὴς καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια τῆς Συρίας καὶ ἡ ἐθνικότητα τοῦ ἦταν Ἑλληνική. Ἦταν γιατρὸς στὸ ἐπάγγελμα, ὅμως γνώριζε πολὺ καλὰ τὴ ζωγραφικὴ τέχνη. Μάλιστα σὲ αὐτὸν ἀποδίδονται οἱ πρῶτες εἰκόνες τῆς Θεοτόκου μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ βρέφος στὴν ἀγκαλιὰ της (μία ὑπάρχει μέχρι σήμερα στὴ Μονὴ τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου), καθὼς καὶ αὐτὲς τῶν Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου.
Στὴ χριστιανικὴ πίστη κατηχήθηκε ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, τὸν ὁποῖο συνάντησε στὴ Θήβα καὶ ἔκτοτε ἀφοσιώθηκε στὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου. Περιόδευσε στὴ Δαλματία, Ἰταλία, Γαλλία, Ἀχαΐα, Βοιωτία κ.ἅ. Συνέγραψε τὸ τρίτο κατὰ σειρὰ Εὐαγγέλιο τῆς Καινῆς Διαθήκης, καθὼς καὶ τὶς πράξεις τῶν Ἀποστόλων.
Λέγεται ὅτι πέθανε μὲ μαρτυρικὸ θάνατο (κατ' ἄλλους εἰρηνικὰ σὲ ἡλικία 80 ἐτῶν), καὶ τὸ 357 μ.Χ., τὸ λείψανο τοῦ μετακομίσθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη, στὸ Ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.
Σημείωση: Ὅπως ἱστορεῖ ὁ Νικόλαος Μαλαξός, σύμφωνα μὲ ἕνα βασιλικὸ χρυσόβουλλο τῆς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου, ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ἔγραψε τὸ Εὐαγγέλιο του δεκαπέντε χρόνια μετὰ τὴν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου. Ὁ Ἰππόλυτος ὁ Θηβαῖος ὅμως τοποθετεῖ τὴν συγγραφὴ τοῦ Εὐαγγελίου στὴν Ἀλεξάνδρεια.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε, καὶ Εὐαγγελιστὰ Λουκᾶ, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ,
ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Μαθητὴς γεvόμενος τοῦ Θεοῦ Λόγου, σὺν τῷ Παύλῳ ἅπασαν, ἐφωταγώγησας τὴv γῆν, καὶ τὴν ἀχλὺν ἀπεδίωξας,
τὸ θεῖον γράψας, Χριστοῦ Εὐαγγέλιον.
Ὁ Οἶκος
Ὡς ἰατρὸς καὶ μαθητὴς Λουκᾶ ἠγαπημένος, μυστικῇ χειρουργίᾳ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς μου, καὶ τὰ τοῦ σώματος ὁμοῦ ἴασαι, καὶ δὸς μοι κατὰ πάντα εὐεκτεῖν, καὶ σοῦ τὴν παναοίδιμον γηθόμενος γεραίρειν πανήγυριν, ὄμβροις τε δακρύων, ἀντὶ μύρων τὸ σεπτόν σου καὶ πάντιμον σῶμα καταβρέχειν· ὡς στήλη γὰρ ζωῆς ἐγγεγραμμένη τῷ ναῷ τῷ θαυμαστῷ τῶν Ἀποστόλων πᾶσιν ἐκφώνει, καθάπερ καὶ σὺ τὸ πρῶτο τὸ θεῖον γράψας Χριστοῦ Εὐαγγέλιον.
